Selamlar. Twitter takipçilerimde borsa sohbeti yaparken hep aynı şey dikkatimi çekiyor: Borsada yapılan hatalar hep aynı. Bu konuyla ilgili uzun uzadıya yazacağım ama son zamanlarda o kadar fazla kişi boşa kürek çekiyor ki, kısa da olsa bu konuya değinmek zorunda hissettim kendimi. Konu şu; finansal piyasalarla ilgilenen çoğu kişi yaptığı her hatayı tekrar tekrar yapıyor. Yapılan hataları analiz edip ders çıkartan yatırımcı sayısı neredeyse sıfır.
Mesela girdiğimiz bir kağıtta işler ters gittiyse stop olamıyoruz, zararda bekliyoruz. Diyoruz ki “bundan sonra ne olursa olsun stop olacağım, duygusuz olacağım, bir robot gibi davranacağım”. Hop, bir sonraki kağıtta yine aynı, yine stop olamıyoruz. Aynı hatayı tekrar yapıyoruz.
Başka bir örnek, para yatırdığımız kağıtta mesela, %5’i görüp satıyoruz, kağıt %15’e gidiyor, “bundan sonra kazanan kağıtları gittiği yere kadar tutacağım elimde” diyoruz, bir sonraki hisse %5’e geliyor, “abi yeter, kar cebe yakışır, çok yükseldi düşer, satayım ben” diyoruz, yine satıyoruz. Kağıt yine yürüyor, bu sefer biz yokuz ama. Yine aynı hata.
“Tüm parayı tek kağıda yatırmayacağım” diyoruz, “portföy yapacağım” diyoruz. Hop, bir bakıyoruz yine gömüyoruz tüm sermayeyi bir kağıda. “Kademeli alacağım, strateji yapacağım” diyoruz, hop, bir bakıyoruz ne strateji var ne kademeli alım. Borsada yapılan hatalar hep aynı.
Kısacası arkadaşlar, hatalarımızı analiz etmiyoruz, geriye dönüp bakmıyoruz, ders almıyoruz, öğrenmiyoruz. Öyle bir süreç ki, bize hiç bir şey katmıyor. Bizi geliştirmiyor. Para kaybedip, hata yapıp duruyoruz. Aynı şeyi yapıp, farklı sonuç bekliyoruz. Bu böyle olmaz, olmamalı. Peki nasıl olmalı?
Bir trade kazansa da kaybetse de analize muhtaçtır. Trade’i kapattığınızda mutlaka geriye doğru grafiğe bir bakın. Bu kağıda hangi fiyat seviyesinde, neden girmiştim? Ne oldu, neden çıktım, ney doğru gitti, ney yanlış gitti, neyi daha iyi yapabilirdim, neyi yapmamalıydım? Üşenmeyin alın kağıdı kalemi ya da açın Word’ü yazın. Çünkü bu soruları sormadığınız hiç bir trade’den bir şeyler öğrenemezsiniz. Her trade bir sınav kağıdı, siz de öğretmen gibi tek tek o sınav kağıdına bakacaksınız. Kendinize not vereceksiniz. Bu sorular anahtar sorular, mutlaka kendinize bu soruları soracaksınız. Bu şart!
Halbuki çoğu kişi ne yapıyor? Günlük seans karşısında 5-15 dakikalık grafiklerle günde 30 işlem yapıyor. Panikle çıkıp, panikle tekrar giriyor kağıda. Korkuyor, satıyor, çoşkuya kapılıyor, alıyor. Bu kaosta günde 10 işlem yapan adam ne öğrenebilir allah aşkına?
Öyle bir hengame ki, aldığınızın sattığınızın üzerinde düşünmeye bile fırsatınız kalmıyor. Durun, nefes alın, hiç bir şey kaçmıyor. Önce öğrenmeniz lazım. Hatalarınızı, yanlışlarınızı tespit edip iyileştirmeniz lazım. Profesyonel traderlar her işlemini günlüklerine yazıyorlar. Hadi işlemleri takip ettiğiniz bir excel dosyanız yok, onu anlarım (anlamam da, hadi neyse). Ama en azından girdiğiniz çıktığınız trade’in üzerinde 15-20 dakika kafa patlatın. “Neyi doğru, neyi yanlış yaptım?” sorusuna cevap arayın. Bakın, bu bile sizi geliştirecek.
Borsada Yapılan Hatalardan Kurtulun!
Bunları yapmayan kişi çemberde dönen hamster gibi bir arpa boyu yol katedemez. Borsada yapılan hataları hep yapmaya devam eder. Önce kendinizin öğretmeni olacaksınız. Her trade bir sınav kağıdı gibi analiz edilecek. Kafası kesik tavuk gibi hisselere saldıracağınıza, kendinize saldırın, kendinizi zorlayın ki öğrenin. Bu iş kolay değil, ama zor da değil. Çalışmak, sorular sormak, eksikleri bulmak ve düzeltmek, takip etmek, kendini tanımak ve ona göre strateji geliştirmek, biten trade’e geri dönüp analiz etmek. Bunların hepsi sizi daha iyi yerlere getirecek. Üşenmeyin arkadaşlar. Çalışmayana ekmek yok.
Bu yazımı okuduysanız diğer tüm yazılarımı okumak için lütfen Borsanın İzinden Blog ana sayfayı ziyaret edin.
Ne kadar ekmek o kadar köfte 🙂