Herkese merhaba. Bugünkü yazımda size Hedge mekanizmasını anlatmaya çalışacağım. Böylece yazı bitince Hedge nedir, Hedging ne amaçla kullanılır, Hedging örnekleri gibi belli başlı konularda bilgi sahibi olacaksınız.
Başlayalım.
Hedge Ne Demektir?
Hedge ve Hedging finans dünyasında sıklıkla kullanılır ve insanlar bu kelimeleri ilk duyduklarında biraz korkarlar. Çünkü “dolar almak” veya “hisse senedi satmak” gibi basit aksiyonlardan ziyade, “bir portföyü hedge etmek” veya “bir pozisyona hedging yaratmak” kulağa kompleks bir şey gibi gelir.
Halbuki hedging ve hedge çok karmaşık konseptler değildir.
En basit haliyle hedging bir “riskten korunma” mekanizmasıdır. Yani döviz, faiz, emtia, hisse senedi gibi finansal ürünlerde açık aktif riskinizi “koruma altına almak” amacıyla “hedge pozisyon” açarsınız.
Hedging Nasıl Yapılır?
Hedging, basitçe, riskinizin açık olduğu tarafın TERSİNE POZİSYON AÇMAKLA gerçekleşir. Yani, orijinal pozisyonunuzun olası yazacağı zararın karşılığında, yeni açmış olduğunuz ters pozisyon kazanç yazacağı için, ortadaki riskiniz matematiksel olarak eşitlenmiş veya azalmış olur.
Hedging’i Kimler ve Hangi Kurumlar Kullanır?
Hedging mekanizması hemen hemen her profesyonel yatırımcı, profesyonel trader ve kurumsal firma tarafından kullanılır. Ancak özellikle döviz ticareti yapan veya dövize dayalı ithalat ihracat işi yapan firmaların mutlaka bir hedging ayağı olmalıdır.
Dövizdeki sürekli dalgalanma ve ödemedeki-teslimattaki vade dolayısıyla bir ithalatçı/ihracatçı firmanın riskini mutlaka hedge etmesi gerekir.
Hedging Hangi Marketlerde Yapılır?
Hedging spot markette de, vadeli işlem ve opsiyon piyasasında da yapılabilir. Faiz swapları ve faiz opsiyonları da kullanılabilir. Hangi markette ve hangi araçla hedging işlemi yapılacağına karar verdikten sonra riskin kaynağı pozisyonun tersine pozisyon açılarak risk sıfırlanır veya düşürülür.
Hedging’e Bir Örnek Verebilir Misin?
Hedging’in çok fazla örneği vardır. Ancak mesela ihracat faaliyeti yapan bir firmanın gelirinin Dolar geliri olduğu örneğinden ilerleyebiliriz. Diyelim ki bu şirketin 1 ay sonra elde edeceği 2.000$’lık bir gelir olduğunu varsayalım. Şirket eğer gelirini bugün elde ederse şu anki kurdan (diyelim ki kur 30 lira), 60.000TL elde edecek. Şirket bu gelirine güvenerek yeni mallar, hammaddeler alıyor.
Ancak 2.000$ ödemenin vadesi 1 ay sonra. Ya 1 ay sonra dolar kuru 20’ye inerse? Bu örnekte, 1 ay sonra 20TL’ye inen dolar kurundan 2.000$’lık kazancını hesaplarsak, tutar 40.000TL’ye düşüyor.
Gördüğünüz gibi, 1 ay vadeli dolar tahsilatı, doların fiyatının dalgalanmasından dolayı aslında şirkete zarar yazdı.
İşte bu şirket, VİOP tarafına geçerek dolar kurunu anlık fiyattan sabitleyebilir. Bunun için 2.000$’a denk gelecek şekilde SHORT açması gerekir. Böylece, dolarTL kuru düştükçe belki 1 ay sonraki tahsilatının geliri düşecek ancak VİOP tarafında bu düşüşten para kazanacak, böylece 20.000TL’lik kaybını, VİOP tarafındaki pozisyonuyla kapatacak.
Trader’lar Hedging Yapar mı?
Evet, hedging Traderların da sıklıkla kullandığı bir yöntemdir. Eğer ellerindeki pozisyonun kendi lehlerine devam edeceğini düşünüyorlarsa ancak kısa süreli bir düşüş veya dalgalanma bekliyorlarsa, ellerindeki pozisyonun aynı tutarını ters pozisyon olarak açarak, kar ve zararı sabitleyebilirler.
Trader’ların Yaptığı Hedging’e Bir Örnek Verebilir misin?
Mesela bir Trader EREGL’nin yükseleceğini düşünerek 10 kontrat VİOP LONG açtı EREGL vadelide. Gerçekten de EREGL yükseldi ve bu trader çok iyi para kazandı. Trendin daha devam edeceğini düşünüyor ancak kısa süreli bir düşüş de mümkün. İşte aynı trader, EREGL’den yine 10 kontrat SHORT açarsa, yani TERS POZİSYON açarsa, kar ve zarar bundan sonra eşitleneceği için, kazanmış olduğu para sabit duracaktır.
Neden ters pozisyon açıldığında kar ve zarar eşitlenir?
Çünkü EREGL’nin fiyatı yükselirse LONG’ları kazanacak, SHORT’ları kaybedecek. Tam tersi, EREGL’nin fiyatı düşerse LONG’ları kaybedecek, SHORT’ları kazanacak.
Böylece elindeki eski kazancı sabit kalacak.
Borsada Hedge Nasıl Yapılır?
Borsada hedging mantığı da aynıdır. Bir kişi uzun süredir taşıdığı bazı pozisyonların olası zararlarından kurtulmak için tam ters pozisyon açar. Mesela EREGL, TUPRS ve GARAN taşıyan bir borsacı, bu pozisyonların yükselişinin devam edeceğini ancak öncesinde ufak bir volatilite veya kararsızlık, ufak bir düşüş olacağını düşünüyorsa, bu üç pozisyonun tam ters pozlarını açarak RİSKİ EŞİTLER. Sonra işler normale döndüğünde shortlarını kapatarak, yükselişten para kazanmaya devam eder.
Hedging’in Avantajları Nelerdir?
Hedging sizin açık riskinizi sıfırlayarak, olası dalgalanmalardan sizi korur, para kaybetmenizi engeller, önceki kazancınızı sabit tutar ve riskin, dalgalnamanın, olası tehlikenin geçmesi için size zaman tanır. Hedge yaptığınız pozisyon kar ve zarar açısından sıfırlanacağı için, size soğukkanlı bir market/hisse analizi için zaman tanır.
Hedging’in Dezavantajı Nelerdir?
Ortada bir risk varsa hedge pozisyon mantıklıdır ancak ortada risk yoksa, açılan hedge pozisyon olası kazancın önüne geçebilir. Yukarıdaki örnekteki gibi, EREGL LONG için açılan hedge pozisyonu, EREGL düşerse sizi iyi koruyacaktır ancak EREGL eğer yükselişe devam ederse, buradan para kazanmanızı imkansız hale getirecektir.
Hedge Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
- Hedge yaparken öncelikle ortada gerçekten bir risk var mı yok mu onu iyi anlamak gerekir. Risk olmadan yapılan hedge, marketteki olası fırsatlardan para kazanmanın da önüne geçer. Dolayısıyla önce riskin tanımı iyi yapılmalıdır.
- Eğer ortada bir risk varsa, ters pozisyon açılmalı ancak ters pozisyon aynı eski pozisyon büyüklüğünde mi yoksa biraz daha ufak mı açılmalı ona karar verilmelidir. Bunun da en iyi yöntemi riski tanımladıktan sonra riskin tehlikesini ölçmektir.
- Hedge yaparken aynı ürünün tersini açmaya özen gösterin, çünkü en etkili hedging yöntemi, aynı ürünün tersiyle yapılandır. Mesela USDTRY Long açtıysanız, yine USDTRY short açmanız gerekir ki efektif bir hedging mekanizması kurabilin.
Hedge Fon Nedir?
Hedge fon bizim SERBEST YATIRIM FONU dediğimiz bir fon türüdür. Hedge fonlar diğer fonlara göre biraz daha riskli pozisyonlar alır, yeri geldiği zaman marketin veya ürünün “düşüşüne” de para yatırabilir, açığa satış, kaldıraç ve türev gibi nispeten daha karmaşık ve zor finansal işlemler yapabilirler.
Hedge fonların kısıtlamaları daha azdır ve profesyoneller tarafından esnek ve serbest şekilde yönetilirler.
Hisse Hedge Etmek Ne Demektir?
Hisse hedge etmek yatırımcıların veya traderların sıklıkla kullandığı bir yöntemdir. Uzun süredir taşınan bir hisse senedi pozisyonunun, volatil market yapısına ve olası düşüşüne karşı, tam ters pozisyon açılarak HEDGE edilmesi anlamına gelir.
1.000 adet EREGL taşıyan bir Trader veya yatırımcı, eğer hisse hedge etmek istiyorsa, yani piyasanın düşeceğini ve para kaybedeceğini ya da elindeki kazancından olacağını düşünüyorsa, 1.000 adet EREGL açığa satabilir, böylece bir ters pozisyon açar ve yükseliş ve düşüşlerden korunur.
Kur Riskine Karşı Hedge Etmek Ne Demektir?
Kur riskine karşı hedge etmek, işi dövizle olan firmaların, kişilerin ve kurumların kendini döviz fiyatlarının aşırı dalgalanmasına ve inip yükselmesine karşı korumuş olduğu hedging türüdür. Bu hedging türü genelde vadeli işlem ve opsiyon piyasasında (VİOP) USDTRY veya EURTRY kontratlarıyla yapılır ve matematiksel hesaplamalar gerektirir.
En basit haliyle bir şirket kendini kur riskine karşı hedge ederse, tahsilat vadesi gelene kadarki kur hareketlerini sabitlemiş olur.
Evet dostlar, hedging yazısı burada bitti. Borsanın İzinden ATÖLYE tarafındaki “Yeni Başlayanlar İçin A’dan Z’ye VİOP” eğitiminde Hedging konusunu çok uzun uzadıya anlattığımı sizlere hatırlatmak isterim.
Görüşmek üzere.
