Dostlar, herkese merhaba.
Borsanın İzinden BLOG’u tüm finansal piyasalar ve tüm borsalar için bir rehber yapma çalışmalarımız ekibimizle birlikte sürüyor. Bugün konumuz kaldıraçlı işlemler. Ben İbrahim Babadağı, müsadenizle sizlere kaldıraçlı işlemleri anlatmaya başlıyorum.
Kaldıraçlı İşlem
Kaldıraçlı işlem, finansal piyasalarda sıklıkla kullanılan, MARGIN ismiyle de bilinen veya LEVERAGE olarak da atlandırılan ve traderlara mevcut sermayelerinden daha büyük bir pozisyon açma imkânı sunan bir mekanizmadır.
Bu mekanizma, trader’ın küçük bir sermaye ile büyük getiriler elde etmesine olanak tanırken, aynı zamanda yüksek riskler de barındırır. Çünkü aynı şekilde, trader, yarattığı yüksek pozisyon büyüklüğü ile, normalde kaybetmeyeceği tutarı da kaybedebilir.
Kaldıraçlı işlemler, doğru strateji ve risk yönetimi ile birlikte kullanıldığında yatırım portföyünü güçlendirebilir. Ancak, riskleri anlamadan bu işlemlere girmek ciddi kayıplara yol açabilir.
Kaldıraçlı İşlem Nedir?
Kaldıraç, yatırımcının sahip olduğu sermayeyi artırarak, daha büyük pozisyonlar açmasına imkân tanıyan bir araçtır. Bu, yatırımcının kendi sermayesinin üzerine borç alarak işlem yapması anlamına gelir. Örneğin, 1:10 kaldıraç oranı kullanıldığında, 1.000 TL’lik bir sermaye ile 10.000 TL’lik işlem yapılabilir. Bu durum, potansiyel kazancı artırırken, aynı zamanda kayıp riskini de büyütür. Finansal piyasalarda 1:2’den 1:1000’e kadar uzanan çeşitli kaldıraçlar vardır. Kaldıraçlı işlemler genelde vadeli piyasalarda veya Forex piyasalarında sıklıkla uygulanır.
Kaldıraçlı İşlemlerin Özellikleri
- Yüksek Getiri Potansiyeli: Kaldıraçlı işlemler, küçük sermayelerle büyük kazançlar elde etme fırsatı sunar.
- Yüksek Risk: Kazanç potansiyeli yüksek olsa da aynı oranda kayıp riski de vardır. Yatırımcılar, kaldıraçlı işlemler yaparken sermayelerinin tamamını kaybedebilirler.
- Marjin Gereksinimi: Kaldıraçlı işlemler için belirli bir marjin (teminat) tutarı gerekir. Bu marjin, kayıpları karşılama amacı taşır.
- Zorunlu Pozisyon Kapatma: Kayıpların belirli bir seviyeye ulaşması durumunda, aracı kurumlar pozisyonları otomatik olarak kapatabilir.
Spot ve Kaldıraçlı İşlem Arasındaki Farklar
Spot işlemler, yatırımcının mevcut sermayesiyle alım satım yapmasını içerirken, kaldıraçlı işlemler yatırımcıya borçlanarak daha büyük pozisyonlar açma imkânı tanır. Spot piyasada, yatırımcı sadece sahip olduğu parayı kullanırken, kaldıraçlı işlemlerde sermayesi üzerinde borç alarak işlem yapabilir. Bu fark, kaldıraçlı işlemlerin riskini önemli ölçüde artırır.
Kaldıraçlı İşlem Nasıl Yapılır?
Kaldıraçlı işlem yapmak için öncelikle bir aracı kurumda hesap açmanız ve gerekli marjin tutarını yatırmanız gerekmektedir. Ardından, seçtiğiniz kaldıraç oranına göre işlem büyüklüğünü belirleyip pozisyonunuzu açabilirsiniz. Bu süreçte, işlem yaptığınız varlığın fiyat hareketlerini dikkatle izlemeli ve gerektiğinde pozisyonlarınızı kapatarak riskinizi yönetmelisiniz.
VİOP, Kaldıraçlı Bir Piyasa mıdır?
Evet, VİOP, yani vadeli işlem ve opsiyon piyasası kaldıraçlı bir piyasadır. Borsa İstanbul ve SPK’nın belirlediği oranlarda kaldıraç kullanabilir, elinizdeki teminatı içeriye göstererek normalde oluşturamayacağınız pozisyon büyüklüklerini oluşturabilirsiniz.
Forex Kaldıraçlı Bir Piyasa mıdır?
Evet, FOREX kaldıraçlı bir piyasadır. Hatta şu an dünyada en sıklıkla kullanılan kaldıraçlı piyasa Forex’tir. Forex’te 1:2’den 1:1000’e kadar kaldıraç kullanabilirsiniz.
Kaldıraç Nasıl Hesaplanır?
Kaldıraç oranı, yatırımcının sermayesinin kaç katı büyüklüğünde pozisyon açabileceğini belirler. Örneğin, 1:10 kaldıraç oranında, yatırımcı 1 birim sermaye ile 10 birim büyüklüğünde işlem yapabilir. Hesaplama şu şekilde yapılır:
Kaldıraç Oranı = İşlem Büyüklüğü / Sermaye
Örneğin, 1.000 TL sermaye ile 10.000 TL’lik bir pozisyon açmak istediğinizde, kaldıraç oranı 1:10 olur.
Kaldıraçlı İşlem Örneği
Diyelim ki 1:5 kaldıraç oranı kullanarak 1.000 TL’lik bir sermaye ile işlem yapıyorsunuz. Bu durumda, 5.000 TL büyüklüğünde bir pozisyon açabilirsiniz. Eğer bu işlemde %10 kazanç elde ederseniz, normalde 100 TL kazanacaktınız, ancak kaldıraç sayesinde bu kazanç 500 TL olur. Ancak aynı işlemde %10 zarar ederseniz, bu durumda da kaybınız 500 TL olur ve sermayenizin yarısını kaybetmiş olursunuz.
Kaldıraçlı İşlemde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Risk Yönetimi: Kaldıraçlı işlemler, yüksek risk içerir. Bu nedenle, risk yönetimi stratejileri geliştirmek ve zararı durdur (stop-loss) emirleri kullanmak önemlidir.
- Piyasa Takibi: Piyasadaki ani dalgalanmalar, kaldıraçlı işlemlerde büyük kayıplara yol açabilir. Piyasa takibini sürekli yapmalısınız.
- Sermaye Koruma: Sermayenizin tamamını riske atmamak için kaldıraç oranını dikkatli seçmelisiniz.
VİOP’ta Kaldıraçlı İşlem
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP), Türkiye’de kaldıraçlı işlemlerin gerçekleştirildiği bir platformdur. VİOP’ta kaldıraçlı işlem yaparak, düşük sermaye ile büyük pozisyonlar alabilirsiniz. Bu platformda işlem yapmadan önce, VİOP’un nasıl çalıştığını ve kaldıraç oranlarını anlamak için eğitimlere katılmanız faydalı olacaktır.
Kaldıraç Kullanmanın Avantajları
- Sermaye Verimliliği: Küçük bir sermaye ile büyük işlemler yaparak sermayenizi daha verimli kullanabilirsiniz.
- Çeşitlendirme İmkânı: Farklı varlıklar üzerinde pozisyon alarak portföyünüzü çeşitlendirebilirsiniz.
- Hızlı Kazanç İmkânı: Doğru tahminler ve stratejilerle hızlı kazançlar elde edebilirsiniz.
Kaldıraçlı İşlemin Dezavantajları
- Yüksek Risk: Yanlış bir tahminle, sermayenizin tamamını kaybetme riski yüksektir.
- Zorunlu Teminat Tamamlama: Piyasa aleyhinize hareket ettiğinde, aracı kurum sizden ek teminat talep edebilir.
- Psikolojik Baskı: Kaldıraçlı işlemler, yüksek stres yaratabilir ve yatırımcı psikolojisini olumsuz etkileyebilir.
Kaldıraçlı İşlemlerde Elimizdeki Para Sıfırlanabilir Mi?
Evet, kaldıraçlı işlemlerle elinizdeki parayı tamamen kaybetme riski vardır. Eğer piyasa aleyhinize hareket eder ve yeterli teminat sağlayamazsanız, aracı kurum pozisyonunuzu kapatarak tüm sermayenizi kaybetmenize neden olabilir.
Margin Call veya Teminat Tamamlama Çağrısı Nedir?
Margin Call veya Teminat Tamamlama Çağrısı, eğer piyasadaki teminatınız, pozisyonlarınızı sürdürmek için gerekli olan teminatın altına düşerse size yapılan bir çağrıdır ve “aradaki farkı kapatmanız” istenir.
Diyelim ki 100.000TL’lik bir teminatınız var, açtığınız pozisyonun sürdürme maliyeti de 90.000TL olsun. Pozisyon büyüklüğünüz de 500.000TL olsun.
İşlem gününde 20.000TL kaybettiğinizi varsayalım. Gün sonunda bu 20.000TL sizden zarar olarak düşülecek. Böylece 100.000TL’lik teminatınız 80.000TL’ye inecek. Ancak elinizdeki pozisyonların sürdürme maliyeti 90.000TL idi. İşte aradaki 10.000TL için size margin call ya da teminat tamamlama çağrısı yapılacaktır.
Kaldıraçlı piyasalar yüksek risk içerek piyasalardır, o yüzden Atölye’mizi ziyaret edip VİOP eğitimlerime göz atmanızı öneririm.
