Herkese merhabalar. Mevduat faizlerinin, PPF’lerin getirilerinin %50’leri aştığı bu günlerde sizlere biraz mevduattan, onun getirisinden, yüksek mevduat faizinin borsaya olan etkisinden bahsedeyim.
Öncelikle mevduatın tanımıyla başlayalım.
Mevduat Nedir?
Mevduat dediğimiz şey, bireylerin veya kurumların bankalara belirli bir süre için yatırdığı paradır. Bu paralar, bankalarda farklı mevduat hesaplarında tutulur ve banka bu para için kişiye veya kuruma belirli bir faiz oranı üzerinden getiri sağlar.
Mevduat oranları, finans piyasalarının önemli bir bileşeni olup, yatırımcıların portföy tercihlerinde, traderların trade edeceği marketlerde ve fırsatlarda ve ek olarak borsa dinamiklerinde belirleyici bir rol oynar.
Özellikle yüksek mevduat oranları, yatırımcıların riski az yatırımları tercih etmesine sebep olabilir ve borsada dalgalanmalara neden olabilir.
Bir tarafta yıllık %50’leri geçen GARANTİ ve risksiz bir para kazanma imkanı varken, kişiler ve kurumlar paralarını borsa gibi riskli bir ortama sokup çeşitli dalgalanmalara maruz bırakmak istemeyebilirler.
Mevduat Hesapları
Mevduat, bankalara veya finansal kuruluşlara belirli bir süre için yatırılan ve karşılığında faiz getirisi elde edilen birikimleri ifade eder demiştik.
Şimdi de mevduat hesaplarından bahsedelim.
Mevduat hesapları genellikle iki ana kategoriye ayrılır: vadeli ve vadesiz. Vadeli mevduat hesapları, belirli bir süre sonunda faiz getirisi sunarken, vadesiz mevduat hesapları ise daha çok günlük işlemler için kullanılan, genellikle faiz getirisi olmayan hesaplardır.
Dolayısıyla aslında bir mevduatın nemalanabilmesi için, yani faiz getiri sağlayabilmesi için vadeli bir şekilde bankaya bağlanması ve bankaya “ben bu parayı şu kadar süre çekmeyeceğim, istediğin gibi kullan” şeklinde kiraya vermek gerekir.
Tabi günlük nemalanan hesaplar veya aynı gün içerisinde bozulabilen ve mevduat getirisi sağlayan PPF gibi fonlar da artık mevcut.
Vadeli ve Vadesiz Mevduat Hesapları
- Vadeli Mevduat Hesapları: Belirli bir süre boyunca bankada tutulan ve bu süre sonunda faiz getirisi sağlayan hesap türüdür.
Vade süreleri genellikle 1 ay, 3 ay, 6 ay ve 1 yıl gibi periyotlarla belirlenir. Faiz oranları, vade süresi ve piyasa koşullarına göre değişiklik gösterir. Vadeli Mevduat Hesabında paranızı vadeye bağladığınızda, vade dolana kadar bu parayı kullanamaz, bozamaz veya çekemezsiniz. Aslında bir nevi bankaya “ben şu kadar süre boyunca bu parayı sana kiraladım” demiş oluyorsunuz ve paranın kirasını faiz getirisi olarak alıyorsunuz.
- Vadesiz Mevduat Hesapları: Bu hesaplar, kullanıcılara istedikleri zaman para çekme ve yatırma imkânı sunar. Genellikle günlük bankacılık işlemleri için tercih edilir ve faiz getirisi sunmaz.
Mevduat Getirisi Nedir?
Mevduat getirisi, yatırımcıların bankaya yatırdıkları paradan elde ettikleri faiz kazancını ya da başka bir tanımla, paranın kira gelirini ifade eder. Bu getiri, mevduat türüne, vade süresine ve ülkedeki faiz oranına göre farklılık gösterir. Mevduat getirisi, güvenli bir yatırım aracı olarak kabul edilir ve özellikle risk almak istemeyen yatırımcılar tarafından tercih edilir. Faiz oranları, ekonomik koşullara ve merkez bankasının politika faizlerine bağlı olarak değişebilir.
Yatırımcılar İçin Mevduat Getirisinin Portföydeki Etkisi
Mevduat getirisi, yatırımcılar için portföyde dengeleyici bir unsur olabilir. Özellikle volatil piyasa koşullarında, mevduat yatırımları daha az riskli ve sabit getirili bir seçenek sunar. Portföy çeşitlendirmesi yaparken, mevduat getirisi, yatırımcılara piyasa dalgalanmalarına karşı bir koruma sağlar. Bu sayede yatırımcılar, borsadaki potansiyel kayıpları, mevduatın sunduğu sabit getiri ile dengeleyebilir.
Mevduat Getirisinden Vergi Alınır Mı?
Türkiye’de mevduat getirisi üzerinden vergi alınır. Mevduat getirilerinden alınan vergi oranları, doğrudan devlet tarafından belirlenir. Bu vergi oranı, mevduatın vadesine ve tutarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle tüm bankalarda aynı oranlar geçerlidir. Mevduat Gelir Vergisi stopaj oranları; Türk lirası, yabancı para ve altın hesapları için ayrı ayrı belirlenmiştir. Cumhurbaşkanlığı Kararı ile belirlenen güncel vergi oranları tablodaki gibidir.
| Vade Süresi | TL Vergi Oranı | Döviz Vergi Oranı | Altın Vergi Oranı |
|---|---|---|---|
| 1 – 6 Ay | 5% | 20% | 15% |
| 7 Ay – 1 Yıl | 3% | 20% | 15% |
| 1 Yıldan Uzun | 0% | 18% | 15% |
Mevduat Getirisi Birikimleri Enflasyona Karşı Koruyor Mu?
Mevduat getirisi, enflasyonun altında kaldığında, birikimlerin reel değerini korumakta yetersiz kalabilir. Bu durumda, yatırımcıların paralarının satın alma gücü düşebilir. Ancak, mevduat faiz oranları enflasyonun üzerinde olduğunda, birikimler enflasyona karşı korunabilir ve reel getiri elde edilebilir.
Dolayısıyla parasını mevduat getirisine bağlamak isteyen kişi önce ülkedeki doğru enflasyonu bilmeli, üstüne mevcut faiz getirisini bilmeli ve ikisi arasındaki farka dikkat etmelidir. Eğer mevcut faiz getirisi ülkedeki enflasyondan yüksekse, reel getiri oluşur. Değilse, para enflasyona karşı erir.
Mevduat Oranları ve Borsa Arasındaki İlişki
Mevduat oranları, borsa üzerindeki yatırımcı davranışlarını etkileyen önemli bir faktördür. Yüksek mevduat faiz oranları, yatırımcıları riski az ve sabit getirili yatırım araçlarına yönlendirebilir, bu da borsada talebin azalmasına yol açabilir. Düşük mevduat oranları ise yatırımcıları, daha yüksek getiri potansiyeli sunan hisse senetleri gibi riskli varlıklara yönlendirebilir.
2024 Yılında Mevduat Oranları Borsayı Nasıl Etkiledi?
2024 yılında, ekonomik belirsizlikler ve enflasyon baskıları, merkez bankalarının faiz politikalarını sıkılaştırmasına neden oldu. Bu durum, mevduat oranlarının yükselmesine yol açtı. Yatırımcılar, artan mevduat faiz oranları nedeniyle, borsadan çıkış yaparak güvenli liman olarak gördükleri mevduat hesaplarına yöneldi. Bu, borsada likiditenin azalmasına ve bazı sektörlerde hisse fiyatlarının düşmesine neden oldu. Şu an borsamızda yaşanan temel sıkıntılardan biri budur.
2024 öncesindeki 3 senede de, NAS Ekonomisi adı altında Türkiye yatırımcılara negatif reel faiz veriyordu, yani ülkedeki faiz geliri, enflasyonun çok altındaydı. Dolayısıyla para Türk Lirasına ve mevduata değil, riskli varlıklara yönelmişti. Borsa’daki yükselişin en önemli yakıtlarından biri buydu.
Yüksek Mevduat Ortamında Borsada Nasıl Bir Strateji İzlenebilir?
Yüksek mevduat faiz oranları, borsada temkinli bir yatırım stratejisi benimsemeyi gerektirebilir. Bu dönemde, yatırımcılar portföylerini çeşitlendirmeli ve uzun vadeli bir bakış açısıyla hareket etmelidir. Ayrıca, defansif sektörlerdeki hisse senetleri veya temettü ödeyen şirketlere yatırım yapmak, bu dönemde daha güvenli bir strateji olabilir. Aynı zamanda, döngüsel sektörlerde fırsatlar aranabilir; çünkü bu sektörlerde fiyatlar, mevduat oranlarının düşmesiyle birlikte toparlanma eğilimi gösterebilir.
