Rüçhan hakkı belki de finansal piyasaların en gizemli başlıklarından biridir. Rüçhan hem dil olarak bize çok yabancı bir kelime, hem de konsept olarak Rüçhan konsepti anlaşılması zor bir konsept. O yüzden burada Rüçhan hakkıyla ilgili aklınıza takılan bazı önemli soruları cevaplamaya çalışacağım.
Rüçhan Hakkı Ne Demektir?
Rüçhan hakkı, şirketin açıkladığı bedelli sermaye arttırımlarına, şirket ortaklarının ÖNCELİKLİ KATILMA HAKKIDIR. Bu rüçhan hakkı, şirket bedelli sermaye arttıracağını duyurduktan itibaren kullanılabilir. Rüçhan kullanım süresi 15 ila 60 gün arasıdır. Yani elinizdeki rüçhan hakları 15 ila 60 gün içerisinde kullanılmalıdır.
Rüçhan Hakkı Nasıl Kullanılır?
Rüçhan hakkı elde eden eski ortaklar veya hisse sahipleri, bu haklarını kullanabilmek için, sermaye arttırımı yapıldıktan sonra 15 ila 60 gün içerisinde aracı kurumuna başvurmak ve ilgili bedeli hesaplarında bulundurmak zorundadır. Bankanız veya aracı kurumunuz son gün veya öncesinde, rüçhan bedeli kadar tutarı hesabınızdan tahsil eder ve karşılığında hisseleri hesabınıza yansıtır.
Rüçhan Hakkı Kullanmak Zorunda Mıyım?
Rüçhan hakkınızı kullanmak zorunda değilsiniz. Kullanmazsanız şirketin sermaye artışına dahil olmazsınız. Rüçhan hakkı satılabilir, devredilebilir bir şeydir. Rüçhan hakkınızı kullanmayı düşünmüyorsanız, rüçhan pazarında, bunu kullanmak isteyen diğerlerine satabilirsiniz. Eğer bu işlemi yapmazsanız, günü dolduğunda rüçhan hakkınız yanar ve zarar edersiniz. Dolayısıyla belirlenen gün içerisinde rüçhan hakkınızı ya kullanmanız ya da satmanız gerekir.
Rüçhan Hakkımı Kullanmazsam Ne Olur?
Rüçhan hakkınızı kullanmayı düşünmüyorsanız, yani şirketin bedelli sermaye artışına dahil olmak istemiyorsanız rüçhan hakkınızı satmanız gerekir. Eğer belirlenen gün içerisinde bu hakkı bir başkasına satmazsanız, zarar edersiniz.
Rüçhan Hakkı Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
- Şirketteki ortaklık oranlarının korunmasını sağlar
- Şirketin bu bedelli sermaye arttırımından kazandığı paranın yatırıma döneceği düşünülürse, şirketin büyümesine eşlik edilmiş olur.
- Şirketin karlılığı artarsa temettü oranı artar.
- Rüçhan hakkını kullanarak şirketteki oy oranınızın da sabit kalmasını sağlayabilirsiniz.
Rüçhan Hakkı Kullanmanın Dezavantajları Nelerdir?
- Hisse senedinin ihraç edildiği fiyat, hissenin cari fiyatından daha yüksekse rüçhan hakkı kullanmanız sizi zarara uğratabilir, yeni hisseleri cari değerinden daha yüksek alırsınız.
- Şirket yeni sermayesini şirketin yararına olmayan yerlerde kullanırsa zarar etme olasılığınız yüksektir.
- Şirketin geleceğine güvenmiyorsanız veya performansının bozulduğunu düşünüyorsanız, şirkete ortak olmak dezavantajlı bir şeydir.
Şufa Hakkı Nedir ve Rüçhan Hakkı ile Şufa Hakkı Arasındaki Fark Nedir?
Şufa hakkı, ön alım hakkıdır ve sermaye arttırımı sırasında değil, şirketin ortaklarından birinin kendi paylarını satmak istemesi sırasında ortaya çıkar. Şirketin ortaklarından biri eğer başka ihtiyaçları sebebiyle şirketteki paylarını satacaksa, bu hisselerin alınmasında diğer ortakların önceliği vardır. Buna ŞUFA hakkı denir. Rüçhan hakkından farkı, rüçhan hakkının bir bedelli sermaye arttırımı nedeniyle yapılması, ŞUFA hakkının ise bir ortak satışı nedeniyle yapılmasıdır.
Rüçhan Hakkı Hisseyi Nasıl Etkiler?
Rüçhan hakkı aslında bir bedelli sermaye arttırımıdır. Şirket yatırımcılarından, şirketi büyütme amacıyla yeni sermaye talep eder. Siz de eğer şirkete güveniyorsanız bu sermayeyi şirkete verirsiniz. Şirket de eğer adil, kurumsal, büyük ve vizyoner bir şirketse, sizlerden aldığı bu sermayeyi doğru yerlerde kullanır. Yeni ürünler geliştirir, yeni satın almalar yapar, yeni yatırımlar gerçekleştirir ve bu sermayeyi olumlu olarak kullanır. Böylece şirket daha fazla iş yapar, daha fazla büyür ve değeri artar.
Ancak her şirket bunu yapmaz.
Bazı şirketler de bu yeni gelen sermayeyi ne yazık ki sağlıklı kullanmaz, kötü kullanır, yanlış kullanır, amacı dışında kullanır veya şirket dışına aktarır. Böylece bu yeni sermaye şirkete bir fayda sağlamaz, şirket büyümez, hatta kötü yönetim ve kaynakların adil olmayan kullanımı sonucu küçülür. Böylece şirketin değeri de düşer ve yatırımcısı zarar eder.
Rüçhan Hakkı Oranı Nedir?
Rüçhan hakkı oranı, bedelli sermaye arttırımı yapan şirketlerin ihraç belgelerinde mutlaka bulunur ve size elinizdeki hisse senetleri karşılığında ne kadar yeni hisse senedi ya da ne kadar yeni rüçhan hakkı alacağınızı anlatır.
Mesela 1:4 rüçhan hakkı oranı derken, aslında şu kastedilmektedir: Her 4 mevcut hisse senedi sahipliğine, 1 tane rüçhan hakkı verilecektir. Bu aynı zamanda %25 sermaye arttırımı anlamına gelir. Çünkü 4 mevcut hisse senedine 1 hisse senedi daha eklenecek, yani sermaye %25 büyüyecektir.
Diyelim ki elinizde bir şirketin hisse senedinden 40 adet var. Eğer 1:4 rüçhan hakkı oranıyla, yani %25 bedelli sermaye arttırımı yapılıyorsa, size 10 tane rüçhan hakkı verilecek. İsterseniz bu rüçhan hakklarınızı kullanarak 10 tane yeni hisse senedi alabilirsiniz, tabi bedeli karşılığında.
Rüçhan Hakkı Nasıl Hesaplanır?
Diyelim ki bir şirketten 100 adet hisseniz var. Şirketiniz %50 bedelli sermaye arttırımı yapmaya karar verdi. Bu aynı zamanda 1:2 rüçhan hakkı oranı anlamına gelir. Yani her iki hisse için bir yeni hisse daha almaya hak kazanırsınız. Bu da %50 sermaye arttırımı demektir.
rneğimize dönelim, 100 adet hisse için, size 50 adet rüçhan hakkı verirler. Eğer bedelini yatırırsanız, bu rüçhan haklarının tamamı hisseye döner ve böylece 100+50=150 adet hisseniz olur.
