VİOP’un Yeni Teminat Hesaplama Sistemi ve Örnekli Anlatım

Dostlar, merhaba.

VİOP’a ilginiz varsa duymuşsunuzdur, VİOP tarafında 7 Nisan itibariyle yeni bir teminat hesaplama sistemine geçiliyor.

Bu haberi ilk aldığımda ben dahil Twitter’daki birçok kişi işin daha da karmaşık bir hale geleceğini düşündü. Çünkü VİOP, Spot piyasadan çok daha farklı bir piyasa ve bu teminat sistemi değişikliği gelmeden önce bile ziyadesiyle karmaşıktı.

Ancak ben mevzuya biraz derinlemesine daldığımda anladım ki, aslında bu değişiklikte çok da korkulacak bir şey yok.

Bu değişikliği en basit haliyle şöyle anlatabiliriz:

VİOP’ta eskiden teminatlar sabit, kaldıraçlar değişkendi. Son güncellemeden sonra ise, teminatlar değişken, kaldıraçlar sabit hale geldi.

Bu ne demek?

Bunu size anlatabilmem için birkaç örnek üzerinden gidelim.

Eskiden mesela GARAN hissesinin vadelisinde pozisyon açmak istediğinizde, cebinizde 505TL nakit teminat olması gerekiyordu. Bu teminat tutarı takasbank tarafından belirlenirdi ve açıklanırdı. Çok gerekmedikçe de değişmezdi.

Yani, 505 lira ödeyerek, içerisinde 100 adet GARAN hissesi barındıran 1 adet kontrat satın alabiliyordun.

GARAN’ın en yakın vadelisinin fiyatı diyelim ki 27 lira. O zaman, 27 (çarpı) 100 (eşittir) 2.700TL’lik bir pozisyon yaratabiliyordun.

505TL vererek, 2.700TL’lik bir pozisyon yaratınca da kaldıracın 5,34 oluyordu.

Bunu nasıl hesaplıyorduk?

Çok basit. Yarattığın Pozisyon Büyüklüğü (bölü) Gerekli Başlangıç Teminatı.

Yani, 2.700TL (bölü) 505TL. Bu da eşittir 5,34 yapıyor. Bu bizim kaldıracımızdı.

Ancak dikkat ederseniz, burada teminat Takasbank tarafından güncellenmedikçe SABİT.

Peki bu formülde değişken olan şey ne? Tabi ki, GARAN sözleşmesinin fiyatı.

Şimdi bir başka senaryo çizelim ve GARAN sözleşmesinin fiyatının 32TL’ye çıktığını varsayalım.

Yine aynı formülle, 1 adet GARAN kontratı LONG olursan, 100 adet GARAN hissesi alacaksın. Ancak GARAN’ın sözleşmesinin fiyatı 32TL’ye çıktığı için, bu sefer yarattığın pozisyon büyüklüğü 32 (çarpı) 100 (eşittir) 3.200TL olacak.

505TL vererek, bu sefer 3.200TL’lik bir pozisyon yarattın. Kaldıracın kaç oldu? 3.200 (bölü) 505 oldu. O da eşittir 6,33.

Gördüğün gibi, yeni kaldıracın 6,33.

GARAN sözleşmesinin fiyatı arttıkça kaldıracın da yükseldi, çünkü senin bu pozisyonu açman için gerekli teminatın sabit.

GARAN sözleşmesinin fiyatı düşseydi ne olacaktı? Evet, bildin, tabi ki kaldıracın düşecekti. Çünkü aynı teminat tutarıyla daha düşük bir pozisyon büyüklüğü yaratacaktın.

Yeni VİOP Teminat Hesaplama Sistemi
Yeni VİOP Teminat Hesaplama Sistemi

Peki yeni VİOP Teminat sisteminde ne oldu?

Yeni sistemde artık her bir sözleşmeye sabit bir PSR (Price Scan Range) oranı tanımladılar. Bu oran yüzdesel bir oran ve her bir sözleşme için ayrı.

Artık teminatlar, güncel sözleşme fiyatlarının BU ORANLA ÇARPILMASIYLA BULUNUYOR.

Yine GARAN örneğinden gidelim.

GARAN’ın PSR oranı %18.

Bu ne demek? Yani sistem diyor ki, “GARAN’da işlem yapmak istersen, güncel GARAN sözleşme fiyatının oluşturduğu pozisyon büyüklüğünün %18’i kadar teminat yatırman gerekir”

Dur, korkma, inan bana mevzu basit.

Güncel GARAN sözleşmesinin fiyatı diyelim ki 27TL. Sen GARAN’da 1 kontrat LONG işlem açarsan, ne kadarlık bir pozisyon büyüklüğü yaratıyordun? 27TL (çarpı) 100 değil mi? Bu da eşittir 2.700TL yapıyor.

İşte, teminat bedeli bu 2.700TL’nin %18’i olacak. Bu da eşittir 486TL yapar.

Kaldıraç kaç olmuş oldu? Hesap şöyle:

2.700TL (bölü) 486TL (eşittir) 5,55

Gördüğün gibi, yeni sistemde kaldıraç 5,55 oldu.

Yeni sistemin işleyişine göre, GARAN’ın kaldıracı her zaman 5,55 olacak. Çünkü fiyat değiştikçe, oluşan pozisyon büyüklüğü %18 ile çarpılacağı için, teminat da aynı oranda değişecek. Böylece kaldıraç hep 5,55 olacak.

Peki, teminatlar artık fiyat hareketlerine göre sürekli değişecekse, bundan nasıl etkileneceğiz?

Bunu da endeks sözleşmesi üzerinden örneklendirelim.

Endeks sözleşmesinin yakın vadesi şu an 5.257 Puan. Endeks sözleşmesinin çarpanı da 10. Yani 1 kontrat ENDEKS LONG olursan 5.257 (çarpı) 10 kadar bir pozisyon büyüklüğü yaratırsın. Bu da eşittir 52.570TL yapar.

Endeks vadeli sözleşmesinin güncel PSR oranı %14.

Demek ki sistemin bizden 1 kontrat endeks vadeli pozisyonu için istediği teminat 52.570TL’nin %14’ü. Bu da teminatı 7.359TL yapar. Kaldıracı ise 52.570TL (bölü) 7.359TL (eşittir) 7,14 olarak buluyoruz.

NOT: KALDIRACI DAHA KOLAY BULABİLMEK İÇİN, 100’Ü PSR ORANINA BÖLEBİLİRSİNİZ. ENDEKS VADELİ ÖRNEĞİNDE PSR ORANIMIZ %14 İDİ. 100 (BÖLÜ) 14 (EŞİTTİR) 7,14 YAPAR. TÜM VİOP SÖZLEŞMELERİNDE GEÇERLİDİR.

Şimdi biz bu değişken teminatlardan nasıl etkileneceğiz onun örneklerini senaryo bazlı verelim.

Senaryo 1 – LONG’uz, Endeks yükseliyor.

Endeks vadeli sözleşmesine 1 kontrat LONG girdik diyelim. Maliyetimiz 5.257. Yarattığımız pozisyon büyüklüğü 52.570TL. Bizden istenen teminat 7.359 (hesaplaması yukarıda)

İşler beklediğimiz gibi gitti ve endeks vadeli sözleşmesi 5.400 puan oldu. Yeni pozisyon büyüklüğümüz 54.000TL. Buradan 1.430TL para kazandık.

Ancak, bizden istenen teminat ilk başta 7.359 iken, şimdi değişti. Yeni teminat artık 54.000’in %14’ü. Yani 7.560TL.

O zaman, 1.430TL’lik kazancımızın yanında, bu kazancın 201TL’si, artan teminat gereksiniminden dolayı “pozisyon için gerekli başlangıç teminatına” ayrılacak, 1.229TL‘si ise serbest nakit olarak nakit teminata eklenecek.

Yani işler iyi gitmesine rağmen, teminata ayırdığımız tutar arttı.

Senaryo 2 – LONG’uz, Endeks düşüyor.

Endeks vadeli sözleşmesine 1 kontrat LONG girdik diyelim. Maliyetimiz 5.257. Yarattığımız pozisyon büyüklüğü 52.570TL. Bizden istenen teminat 7.359 (hesaplaması yukarıda)

İşler beklediğimiz gibi gitmedi ve endeks vadeli sözleşmesi düştü, 5.100 puan oldu. Yeni pozisyon büyüklüğümüz 51.000TL. Buradan 1.570TL para kaybettik.

Ancak, bizden istenen teminat ilk başta 7.359 iken, şimdi değişti. Yeni teminat artık 51.000’in %14’ü. Yani 7.140TL.

O zaman, 1.570TL kaybımızın yanında, bu iki teminat tutarının arasındaki fark bizim nakit teminatımıza eklenecek. Yani nakit teminatımız 219 lira artacak.  

Yani, işler kötü gitmesine rağmen, teminata ayırdığımız tutar azaldı.

Senaryo 3 – SHORT’uz, Endeks düşüyor.

Endeks vadeli sözleşmesine 1 kontrat SHORT girdik diyelim. Maliyetimiz 5.257. Yarattığımız pozisyon büyüklüğü 52.570TL. Bizden istenen teminat 7.359 (hesaplaması yukarıda)

İşler beklediğimiz gibi gitti ve endeks vadeli sözleşmesi düştü, 5.000 puan oldu. Yeni pozisyon büyüklüğümüz 50.000TL. Buradan 2.570TL para kazandık.

Ancak, bizden istenen teminat ilk başta 7.359 iken, şimdi değişti. Yeni teminat artık 50.000’in %14’ü. Yani 7.000TL.

O zaman, 2.570TL’lik kazancımızın yanında, bu iki teminat tutarının arasındaki fark bizim nakit teminatımıza eklenecek. Yani nakit teminatımız 359 lira artacak.

Yani, işler iyi gitti, üstüne bir de teminattan artan tutar nakit teminatımıza eklendi.

Senaryo 4 – SHORT’uz, Endeks yükseliyor.

Endeks vadeli sözleşmesine 1 kontrat SHORT girdik diyelim. Maliyetimiz 5.257. Yarattığımız pozisyon büyüklüğü 52.570TL. Bizden istenen teminat 7.359 (hesaplaması yukarıda)

İşler beklediğimiz gibi gitmedi ve endeks vadeli sözleşmesi yükseldi, 5.500 puan oldu. Yeni pozisyon büyüklüğümüz 55.000TL. Buradan 2.430TL para kaybettik.

Ancak, bizden istenen teminat ilk başta 7.359 iken, şimdi değişti. Yeni teminat artık 55.000’in %14’ü. Yani 7.700TL. O zaman bu iki teminat tutarının arasındaki fark bizim nakit teminatımızdan düşecek.

Yani, işler kötü gitti, üstüne bir de istenen teminat da arttı, nakit teminatımız düştü.

(tabi tüm bu senaryoda eğer margin call’a düşmeden pozisyonlarınızı kapatırsanız, kazancınız ve kaybınız etkilenmiyor)

Gördüğünüz gibi, 4 farklı senaryonun da avantajları ve dezavantajları var. Yükselişlerde doğru tarafta olmak teminatı arttırdığı için kazancı kısıtlıyor, ancak LONG’ta terste yakalanırsanız teminat farkı sizin kaybınızı hafifletiyor.

Düşüşlerde doğru tarafta olursanız hem shorttan hem de düşen teminat oranından kazanıyorsunuz, ancak shortta terste kalırsanız hem para kaybediyorsunuz, hem de sizden istenen teminat tutarı artıyor, çift darbe yiyorsunuz.

Teminat sisteminin yeni hali bu şekilde. Artık PSR oranı sabit, bu oranla yaratılan kaldıraç sabit. Ancak PSR oranı kullanılarak hesaplanan teminat, sözleşmenin fiyatı artıp/azaldıkça değişiyor. Bu hesaplamalar saatlik uzlaşma şeklinde yapılıyor ve direkt olarak nakit teminatınızı etkiliyor.

İlk etapta kulağa ve beyne karışık geliyor olabilir ancak birkaç kere daha okur, biraz da pratik yaparsanız aslında zor bir şey yok.

Pratikte bu bizi nasıl etkileyecek, iş yapışımızı, kasa yönetimimizi, risk algımızı, riski yönetme biçimimizi nasıl değiştirecek onu biraz yaşaya yaşaya öğreneceğiz. Belki biraz tecrübe edindikten sonra yeni bir yazı daha yazmak gerekebilir.

Bu arada, bildiğiniz gibi Atölyemizde bir VİOP eğitimim var. Bu eğitimde TEMİNAT kısmını eski sisteme göre anlatmıştım. Yeni sistemi de biraz tecrübe ettikten sonra komple bir eğitim videosu çekip, Yeni Başlayanlar İçin A’dan Z’ye VİOP eğitimindeki ilgili yerleri güncelleyeceğim.

Bu eğitimde 20 saatin üzerinde detaylı VİOP anlatımı, risk-kasa yönetimi, VİOP psikolojisi ile ilgili notlarım ve işlem stratejileri mevcut.

Mutlaka eğitimimi incelemenizi öneririm.

Buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim, görüşmek üzere.

Print Friendly, PDF & Email
Yazılarımı Aşağıdaki Butonları Kullanarak Arkadaşlarınızla Paylaşabilirsiniz:

Yazar: Borsanın İzinden

Diğer Yazıları

One Comment on “VİOP’un Yeni Teminat Hesaplama Sistemi ve Örnekli Anlatım”

  1. Elinize sağlık hocam. Konuyu çok açıklayıcı ve sade anlatmışsınız.
    Bundan sonra ikide bir teminatlar güncellendi haberi duymayacağız 🙂
    Viop teminatları hissenin güncel fiyatına göre anlık güncellenecek, bunun yanı sıra kaldıraç sabit kalacak.
    Bence güzel olmuş.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir