Herkese merhaba. Bugünkü yazımda size Hedge mekanizmasını anlatmaya çalışacağım. Böylece yazı bitince Hedge nedir, Hedging ne amaçla kullanılır, Hedging örnekleri gibi belli başlı konularda bilgi sahibi olacaksınız.
Başlayalım.
Hedge Ne Demektir?
Hedge ve Hedging finans dünyasında sıklıkla kullanılır ve insanlar bu kelimeleri ilk duyduklarında biraz korkarlar. Çünkü “dolar almak” veya “hisse senedi satmak” gibi basit aksiyonlardan ziyade, “bir portföyü hedge etmek” veya “bir pozisyona hedging yaratmak” kulağa kompleks bir şey gibi gelir.
Halbuki hedging ve hedge çok karmaşık konseptler değildir.
En basit haliyle hedging bir “riskten korunma” mekanizmasıdır. Yani döviz, faiz, emtia, hisse senedi gibi finansal ürünlerde açık aktif riskinizi “koruma altına almak” amacıyla “hedge pozisyon” açarsınız.
Hedging Nasıl Yapılır?
Hedging, finansal piyasalarda bir sigorta mekanizması gibi çalışır. Temel mantık, mevcut pozisyonunuzdan kaynaklanabilecek olası zararları, başka bir pozisyonla dengelemektir. Hedging işlemi yaparken, sahip olduğunuz riskin tam tersi yönünde bir pozisyon alarak, fiyat hareketlerinden kaynaklanan dalgalanmaların etkisini azaltır veya tamamen ortadan kaldırırsınız.
Hedging, basitçe, riskinizin açık olduğu tarafın TERSİNE POZİSYON AÇMAKLA gerçekleşir. Yani, orijinal pozisyonunuzun olası yazacağı zararın karşılığında, yeni açmış olduğunuz ters pozisyon kazanç yazacağı için, ortadaki riskiniz matematiksel olarak eşitlenmiş veya azalmış olur.
Örneğin, bir borsada 1000 adet THYAO hissesi alan bir yatırımcı, kısa vadede bir düzeltme bekliyor ancak uzun vadede hissenin değerleneceğine inanıyor olabilir. Bu durumda, VİOP piyasasında THYAO kontratında 1000 adetlik kısa pozisyon (short) açarak, kısa vadeli düşüşlerden korunabilir. Piyasadaki düzeltme gerçekleştiğinde, VİOP’taki kısa pozisyonunu kapatarak, ana piyasadaki uzun pozisyonunu (long) korumaya devam edebilir.
Hedging yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, pozisyonların boyutunun ve zamanlamasının doğru ayarlanmasıdır. Çok fazla hedge yapıldığında, olası kazançlar da sınırlanabilir. Yetersiz hedge durumunda ise riskler tam olarak kontrol altına alınamaz.
Hedging’i Kimler ve Hangi Kurumlar Kullanır?
Hedging mekanizması hemen hemen her profesyonel yatırımcı, profesyonel trader ve kurumsal firma tarafından kullanılır. Ancak özellikle döviz ticareti yapan veya dövize dayalı ithalat ihracat işi yapan firmaların mutlaka bir hedging ayağı olmalıdır.
Dövizdeki sürekli dalgalanma ve ödemedeki-teslimattaki vade dolayısıyla bir ithalatçı/ihracatçı firmanın riskini mutlaka hedge etmesi gerekir.
Hedging Hangi Marketlerde Yapılır?
Hedging işlemleri, finansal piyasaların hemen hemen her alanında uygulanabilir bir risk yönetim stratejisidir. Piyasaların kendi dinamikleri doğrultusunda farklı hedging teknikleri ve enstrümanları bulunmaktadır. Bu çeşitlilik, yatırımcıların kendi ihtiyaçlarına uygun koruma stratejileri geliştirmelerine olanak tanır.
Hedging spot markette de, vadeli işlem ve opsiyon piyasasında da yapılabilir. Faiz swapları ve faiz opsiyonları da kullanılabilir. Hangi markette ve hangi araçla hedging işlemi yapılacağına karar verdikten sonra riskin kaynağı pozisyonun tersine pozisyon açılarak risk sıfırlanır veya düşürülür.
Örneğin, hisse senedi piyasasında, yatırımcılar ellerindeki hisselerin değer kaybetme riskine karşı, o hisselerin vadeli işlem kontratlarında kısa pozisyon alabilirler. Böylece spot piyasada yaşanabilecek kayıplar, vadeli işlem piyasasındaki kazançlarla dengelenebilir.
Döviz piyasasında ise özellikle uluslararası ticaret yapan şirketler, forward, futures veya opsiyon sözleşmeleri kullanarak, gelecekteki nakit akışlarını sabitleyebilir ve kur dalgalanmalarından korunabilirler. Bu sayede işletmeler, finansal planlamalarını daha sağlıklı yapabilir ve ani kur değişimlerinden etkilenmezler.
Hedging’e Bir Örnek Verebilir Misin?
Hedging’in çok fazla örneği vardır. Ancak mesela ihracat faaliyeti yapan bir firmanın gelirinin Dolar geliri olduğu örneğinden ilerleyebiliriz. Diyelim ki bu şirketin 1 ay sonra elde edeceği 2.000$’lık bir gelir olduğunu varsayalım. Şirket eğer gelirini bugün elde ederse şu anki kurdan (diyelim ki kur 30 lira), 60.000TL elde edecek. Şirket bu gelirine güvenerek yeni mallar, hammaddeler alıyor.
Ancak 2.000$ ödemenin vadesi 1 ay sonra. Ya 1 ay sonra dolar kuru 20’ye inerse? Bu örnekte, 1 ay sonra 20TL’ye inen dolar kurundan 2.000$’lık kazancını hesaplarsak, tutar 40.000TL’ye düşüyor.
Gördüğünüz gibi, 1 ay vadeli dolar tahsilatı, doların fiyatının dalgalanmasından dolayı aslında şirkete zarar yazdı.
İşte bu şirket, VİOP tarafına geçerek dolar kurunu anlık fiyattan sabitleyebilir. Bunun için 2.000$’a denk gelecek şekilde SHORT açması gerekir. Böylece, dolarTL kuru düştükçe belki 1 ay sonraki tahsilatının geliri düşecek ancak VİOP tarafında bu düşüşten para kazanacak, böylece 20.000TL’lik kaybını, VİOP tarafındaki pozisyonuyla kapatacak.
Trader’lar Hedging Yapar mı?
Evet, hedging Traderların da sıklıkla kullandığı bir yöntemdir. Eğer ellerindeki pozisyonun kendi lehlerine devam edeceğini düşünüyorlarsa ancak kısa süreli bir düşüş veya dalgalanma bekliyorlarsa, ellerindeki pozisyonun aynı tutarını ters pozisyon olarak açarak, kar ve zararı sabitleyebilirler.
Trader’ların Yaptığı Hedging’e Bir Örnek Verebilir misin?
Mesela bir Trader EREGL’nin yükseleceğini düşünerek 10 kontrat VİOP LONG açtı EREGL vadelide. Gerçekten de EREGL yükseldi ve bu trader çok iyi para kazandı. Trendin daha devam edeceğini düşünüyor ancak kısa süreli bir düşüş de mümkün. İşte aynı trader, EREGL’den yine 10 kontrat SHORT açarsa, yani TERS POZİSYON açarsa, kar ve zarar bundan sonra eşitleneceği için, kazanmış olduğu para sabit duracaktır.
Neden ters pozisyon açıldığında kar ve zarar eşitlenir?
Çünkü EREGL’nin fiyatı yükselirse LONG’ları kazanacak, SHORT’ları kaybedecek. Tam tersi, EREGL’nin fiyatı düşerse LONG’ları kaybedecek, SHORT’ları kazanacak.
Böylece elindeki eski kazancı sabit kalacak.
Borsada Hedge Nasıl Yapılır?
Borsada hedging mantığı da aynıdır. Bir kişi uzun süredir taşıdığı bazı pozisyonların olası zararlarından kurtulmak için tam ters pozisyon açar. Mesela EREGL, TUPRS ve GARAN taşıyan bir borsacı, bu pozisyonların yükselişinin devam edeceğini ancak öncesinde ufak bir volatilite veya kararsızlık, ufak bir düşüş olacağını düşünüyorsa, bu üç pozisyonun tam ters pozlarını açarak RİSKİ EŞİTLER. Sonra işler normale döndüğünde shortlarını kapatarak, yükselişten para kazanmaya devam eder.
Hedging’in Avantajları Nelerdir?
Hedging, yatırımcılar ve işletmeler için önemli bir risk yönetim aracıdır. Finansal piyasalardaki beklenmedik hareketlere karşı bir kalkan görevi görerek, yatırımcıların daha stratejik ve soğukkanlı kararlar almasını sağlar. Hedging kullanmanın birçok avantajı vardır ve bunlar doğru uygulandığında finansal kayıpları önemli ölçüde azaltabilir.
Hedging’in başlıca avantajlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
- Hedging, mevcut pozisyonlarınızı piyasa dalgalanmalarına karşı koruyarak, yatırımlarınızın değerini sabit tutmanıza yardımcı olur.
- Gelecekteki nakit akışlarını sabitleyerek, işletmelerin daha sağlıklı finansal planlama yapmasını sağlar.
- Yatırımcıların olası kayıplar konusunda endişelenmeden, uzun vadeli stratejilerine odaklanmalarını sağlar.
- Piyasadaki geçici dalgalanmalar sırasında, mevcut pozisyonları kapatmak yerine, hedge ederek bu dalgalanmaların geçmesini bekleme imkanı tanır.
- Özellikle kurumsal yatırımcılar için, nakit akışı planlama sürecini daha öngörülebilir hale getirir.
Hedging sizin açık riskinizi sıfırlayarak, olası dalgalanmalardan sizi korur, para kaybetmenizi engeller, önceki kazancınızı sabit tutar ve riskin, dalgalanmanın, olası tehlikenin geçmesi için size zaman tanır. Hedge yaptığınız pozisyon kar ve zarar açısından sıfırlanacağı için, size soğukkanlı bir market/hisse analizi için zaman tanır.
Hedging’in Dezavantajı Nelerdir?
Her finansal stratejide olduğu gibi, hedging işlemlerinin de bazı dezavantajları bulunmaktadır. Hedging, risk yönetimi açısından önemli avantajlar sağlarken, belirli durumlarda yatırımcıların kazanç potansiyelini sınırlayabilir veya ek maliyetler oluşturabilir. Bu dezavantajları doğru şekilde değerlendirmek, hedge stratejilerinin daha bilinçli bir şekilde kullanılmasını sağlar.
Hedging’in dezavantajlarını aşağıdaki gibi detaylandırabiliriz;
- Hedge işlemleri, riski azaltırken aynı zamanda olası yükseliş potansiyelinden faydalanmayı da kısıtlar. Piyasanın beklentilerinize uygun hareket etmesi durumunda, hedge pozisyonları nedeniyle kazancınız sınırlanabilir.
- Her işlem gibi hedge pozisyonları da komisyon, spread ve diğer işlem maliyetlerini beraberinde getirir. Bu maliyetler, özellikle sık hedge yapan yatırımcılar için zamanla önemli bir yük oluşturabilir.
- Etkili bir hedge stratejisi, finansal enstrümanların korelasyonlarının ve risk faktörlerinin doğru hesaplanmasını gerektirir. Bu karmaşık hesaplamalar, bireysel yatırımcılar için zorlayıcı olabilir.
- Bazı durumlarda, özellikle de farklı enstrümanlar kullanılarak yapılan hedge işlemlerinde, “basis risk” olarak bilinen bir risk türü ortaya çıkabilir ve tam koruma sağlanamayabilir.
- Hedge pozisyonları, sermayenin bir kısmını bağlayarak likidite sıkıntısına yol açabilir ve bu durum acil nakit ihtiyacı durumunda zorluklara neden olabilir.
Ortada bir risk varsa hedge pozisyon mantıklıdır ancak ortada risk yoksa, açılan hedge pozisyon olası kazancın önüne geçebilir. Yukarıdaki örnekteki gibi, EREGL LONG için açılan hedge pozisyonu, EREGL düşerse sizi iyi koruyacaktır ancak EREGL eğer yükselişe devam ederse, buradan para kazanmanızı imkansız hale getirecektir. Bu nedenle, hedging kararı vermeden önce, gerçek risk seviyesini doğru değerlendirmek ve hedge işleminin potansiyel maliyet-fayda analizini yapmak önemlidir.
Hedge Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Hedging, etkili bir risk yönetim aracı olmasına rağmen, doğru uygulanmadığı takdirde hem fırsatların kaçırılmasına hem de gereksiz maliyetlere yol açabilir. Hedge işlemlerine başlamadan önce, kapsamlı bir risk analizi yapmak ve hedging stratejisini net bir şekilde tanımlamak oldukça önemlidir. Bu sayede, gerçekten ihtiyaç duyulan korumanın seviyesi ve şekli daha iyi belirlenebilir.
Hedge yaparken öncelikle ortada gerçekten bir risk var mı yok mu onu iyi anlamak gerekir. Risk olmadan yapılan hedge, marketteki olası fırsatlardan para kazanmanın da önüne geçer. Dolayısıyla önce riskin tanımı iyi yapılmalıdır.
Eğer ortada bir risk varsa, ters pozisyon açılmalı ancak ters pozisyon aynı eski pozisyon büyüklüğünde mi yoksa biraz daha ufak mı açılmalı ona karar verilmelidir. Bunun da en iyi yöntemi riski tanımladıktan sonra riskin tehlikesini ölçmektir.
Hedge yaparken aynı ürünün tersini açmaya özen gösterin, çünkü en etkili hedging yöntemi, aynı ürünün tersiyle yapılandır. Mesela USDTRY Long açtıysanız, yine USDTRY short açmanız gerekir ki efektif bir hedging mekanizması kurabilin. Başarılı bir hedging stratejisi, hem mevcut risklere karşı koruma sağlamalı hem de piyasadaki fırsatlardan yararlanma esnekliğini korumalıdır. Aşırı hedge, potansiyel kazançları sınırlarken, yetersiz hedge ise beklenmedik kayıplara yol açabilir. Bu dengeyi kurabilmek için düzenli olarak piyasa koşullarını değerlendirmek ve hedge pozisyonlarını gerektiğinde ayarlamak önemlidir.
Hedge Fon Nedir?
Hedge fon bizim SERBEST YATIRIM FONU dediğimiz bir fon türüdür. Hedge fonlar diğer fonlara göre biraz daha riskli pozisyonlar alır, yeri geldiği zaman marketin veya ürünün “düşüşüne” de para yatırabilir, açığa satış, kaldıraç ve türev gibi nispeten daha karmaşık ve zor finansal işlemler yapabilirler.
Hedge fonların kısıtlamaları daha azdır ve profesyoneller tarafından esnek ve serbest şekilde yönetilirler.
Hisse Hedge Etmek Ne Demektir?
Hisse hedge etmek yatırımcıların veya traderların sıklıkla kullandığı bir yöntemdir. Uzun süredir taşınan bir hisse senedi pozisyonunun, volatil market yapısına ve olası düşüşüne karşı, tam ters pozisyon açılarak HEDGE edilmesi anlamına gelir.
1.000 adet EREGL taşıyan bir Trader veya yatırımcı, eğer hisse hedge etmek istiyorsa, yani piyasanın düşeceğini ve para kaybedeceğini ya da elindeki kazancından olacağını düşünüyorsa, 1.000 adet EREGL açığa satabilir, böylece bir ters pozisyon açar ve yükseliş ve düşüşlerden korunur.
Kur Riskine Karşı Hedge Etmek Ne Demektir?
Kur riskine karşı hedge etmek, işi dövizle olan firmaların, kişilerin ve kurumların kendini döviz fiyatlarının aşırı dalgalanmasına ve inip yükselmesine karşı korumuş olduğu hedging türüdür. Bu hedging türü genelde vadeli işlem ve opsiyon piyasasında (VİOP) USDTRY veya EURTRY kontratlarıyla yapılır ve matematiksel hesaplamalar gerektirir.
En basit haliyle bir şirket kendini kur riskine karşı hedge ederse, tahsilat vadesi gelene kadarki kur hareketlerini sabitlemiş olur.
Evet dostlar, hedging yazısı burada bitti. Borsanın İzinden ATÖLYE tarafındaki “Yeni Başlayanlar İçin A’dan Z’ye VİOP” eğitiminde Hedging konusunu çok uzun uzadıya anlattığımı sizlere hatırlatmak isterim.
Görüşmek üzere.
Borsanin Izinden
Araştırma EkibiBorsanın İzinden Araştırma Ekibi olarak size trading terimlerini, güncel finans haberlerini, finans başlıklarını, borsalar, forex ve kripto market ile ilgili en son gelişmeleri ve bilinmesi gerekenleri aktarıyoruz.
