Türk Borsasında en çok sevilen şey nedir diye sorarsanız, çok fazla düşünmeden, “hisselerin bedelsiz olarak bölünmesi” derim. Aslında bedelsiz bölünmeden sonra şirketin temel rasyolarında herhangi bir değişiklik olmuyor, şirket yeniden doğmuyor, şirkette ekstra bir verim oluşmuyor, sadece parça başı 20 liradan, toplam 5 parçası 100tl olan bir pasta, parça başı 10 liradan, toplam 10 parçası 100tl olan yeni bir pastaya dönüşüyor.
Gördüğünüz gibi, pasta aynı pasta, hacim aynı hacim, toplam tutar aynı toplam tutar, ancak pastanın dilim sayısı arttı. Burada matematik olarak bir “büyümeden” söz edemeyiz, hatta bilakis, küçülme mevcuttur.
Ancak psikolojik olsa gerek, Borsa İstanbul yatırımcısı hisselerinin bölünmesini çok sever. Sanki ellerindeki hisse senetleri artıyormuş gibi görürler.
Evet, belki hisse senetleri artıyor, ancak hisse başı değer de küçülüyor, yani aslında her şey eşit, çok büyük bir fark yok.
Her neyse, şimdi biraz hisse senetlerinin bölünmelerinin detaylarına girelim.
Çünkü hisse senetlerinin bölünmesinin tek yöntemi bedelsiz bölünme değil, bedelli bölünme de mevcut.
Hisse Senedi Bölünmesi, Yani Stock Split Nedir?
Hisse senedi bölünmesi, aslında en basit haliyle bir sermaye arttırımıdır. Yani, sermayesini arttırmak isteyen bir şirket iki yöntemden yararlanabilir. Bedelli sermaye arttırımı ve bedelsiz sermaye arttırımı.
Peki nedir bu bedelli sermaye arttırımı ve bedelsiz sermaye arttırımı?
Öncelikle şunu söyleyelim, sermaye arttırımı ile bölünme aynı şeydir. Yani bedelli bölünme aslında bedelli sermaye arttırımıdır. Bedelsiz bölünme ise aslında bedelsiz sermaye arttırımıdır. Bunun altını çizmek gerekir.
Bedelli Sermaye Arttırımı ya da Bedelli Bölünme Nedir?
Bedelli sermaye arttırımı, yani bedelli bölünme bir şirketin mevcut hissedarlarına yeni hisse senetleri alma hakkı sunması ve bunun sonucunda sermaye arttırımı gerçekleştirmesi işlemidir. Şirket dış kaynaklardan, yani bu bedelli sermaye arttırımına katılmak isteyen yatırımcılarından sermaye bulur ve sermayesine ekler. Bu durumda şirket ortakları ve hisse senetlerini elinde tutanlar, ek bir ödeme yaparlar ve karşılığında yeni hisse senetleri alırlar. Buradaki amaç sermaye yapısını daha güçlü hale getirmek ve şirketin olası sermaye ihtiyaçlarını karşılamaktır.
Bedelsiz Sermaye Arttırımı ya da Bedelsiz Bölünme Nedir?
Bedelsiz Bölünme, yani Bedelsiz Sermaye Arttırımında ise hisseler bedelsiz, ücretsiz sunulur. Şirket kendi iç kaynaklarından iç birikimlerinden ve biriken karlarından faydalanır. Bu yöntemde hissedarlar, yani hisseyi ellerinde tutanlar ek bir ödeme yapmazlar. Ancak mevcut hisse senetlerinin fiyatları bedelsiz bölünme oranında düşer.
O zaman kabaca şunu diyebiliriz: bir şirket eğer sermaye arttırımını dış kaynaklardan sağlıyorsa buna bedelli sermaye arttırımı denir. Bilakis, aynı şirket sermaye arttırımını eğer iç kaynaklardan, kendi kaynaklarından sağlıyorsa, buna da bedelsiz sermaye arttırımı adı verilir.
Bedelli Sermaye Arttırımının yani Bedelli Bölünmenin Avantajları Nelerdir?
Bedelli sermaye arttırımı yapan şirketin hem kendisinin hem de hisse senetlerinin değeri değişir. Bu değişiklik genelde şirket ve hisse senedi sahipleri yani hissedarlar için olumlu bir durumdur. Bu yöntemle mevcut hissedarlar sabit kalırken, şirkete yeni sermaye çekme olanağı oluşur. Ek olarak, şirketin borç yükü azalır çünkü gelen sermaye ile finansal istikrar dengelenir. Hisseye yeni yatırımcı çekilir ve hem yeni, hem mevcut yatırımcıların getirdiği sermayeyle yatırımlar fonlanabilir.
Bedelsiz Sermaye Arttırımının yani Bedelsiz Bölünmenin Avantajları Nelerdir?
Bedelsiz sermaye arttırımı şirketlere bazı noktalarda vergi avantajları sağlar. Buna ek olarak, hisse senedi sahipleri, yani hissedarlar, ceplerinden nakit çıkışı olmadan ellerindeki hisse senetlerinin sayılarını arttırabilirler. Yani eldeki nakit sabit kalır, harcanmaz, bu da yatırımcının şirketle olan ilişkisini kuvvetlendirir.
Hisse senetlerinin fiyatları daha ulaşılabilir, daha dengeli ve adil olur. Bu da şirkete ve hisse senedine bir likidite, bir hacim, bir hareket getirir. Tek hisse senedi 10.000tl olan şirketle, tek hisse senedi 5tl olan şirketin hacmi, likiditesi, kademesi aynı olmaz.
Bedelsiz Bölünme yani Bedelsiz Sermaye Arttırımı Yatırımcıyı Nasıl Etkiler?
Bedelsiz sermaye arttırımı yatırımcılar için sevilen bir şeydir. Yatırımcılar yeni ve bedelsiz hisse senetleri alırlar. Bunların değeri arttığında portföyleri de zenginleşir. Ayrıca, yeni hisse senetleriyle birlikte mevcut hissedarların toplam adet payları artar.
Hisse Senedi Bölünmesinde Yapılması Gerekenler
Elinizdeki hisse eğer bedelsiz bölünüyorsa bir şey yapmanıza gerek yok. Bedelsiz bölünmenin gerçekleştiği gün hisse senedi sayınız bedelsiz oranında artacak, elinizdeki hisse senedi fiyatınız da bedelsiz oranında düşecek. Ancak siz toplamda aynı porföyü göreceksiniz.
Yani elinizde (örnek olarak veriyorum) 50 liradan 100 tane EREGL değil de, 25 liradan 200 tane EREGL olacak. Gördüğünüz gibi toplam tutar aslında aynı.
Ancak elinizdeki hisse eğer bedelli bölünme yani bedelli sermaye arttırımı yapıyorsa, bölünmenin gerçekleştiği gün hesabınızda elinizdeki tutarın rüçhan hakkı kadar bakiye olması gerekiyor. Bu bakiyeyi hesabınızda tutarsanız, sistem sizin için otomatik bedelli sermayeye katılacaktır.
Rüçhan Nedir?
Rüçhan aslında Yeni Pay Alma anlamına gelir. Bedelli sermaye arttırma kararı veren şirketler, sermayelerini nakit para cinsinden arttırmak için, sahip oldukları her bir hisse için Rüçhan hakkı kazanırlar.
Rüçhan Hakkı Nedir?
Rüçhan hakkı dediğimiz şey yalnızca bedelli bölünmelerde ortaya çıkan bir haktır. Şirketin hisselerini elinde taşıyan ortakların bedelli sermaye arttırımlarına öncelikli katılma hakkıdır. Rüçhan hakkı 15 ila 60 gün içerisinde kullanılmalıdır. Rüçhan, yani yeni pay alma hakkı, aynı zamanda alınıp satılabilir. Yani kişiler, ellerindeki “sermaye arttırımında öncelikli hisse alma hakkını” da alıp satabilirler.
Rüçhan Hakkı Pazarı Nedir?
Rüçhan hakkını kullanmayan, kullanmak istemeyen, kullanmayı düşünmeyen yatırımcılar, rüçhanlarını vade sonuna kadar satmak zorundalar çünkü aksi takdirde zarara uğrarlar. İşte bu hak, yani rüçhan hakkı, bu sermaye arttırımına katılmak isteyen yeni yatırımcılara satılabilir bir haktır. Rüçhan’ı elinde bulunduran, sermaye arttırımına katılma hakkı kazanacağı için, rüçhan değerli bir haktır.
Rüçhan Hakkımı Nasıl Kullanabilirim?
Sahip olduğun her rüçhan kuponu için şirketin belirlediği rüçhan kullanım bedeli kadar Türk Lirası yatırarak bu rüçhan kuponlarını hisse senedine çevirebilirsin. Böylece elindeki hisse senetlerine ilaveten yeni hisse senetleri elde etmiş olursun.
Rüçhan Hakkımı Kullanmak İstemezsem Ne Yapmalıyım?
Rüçhan haklarını kullanmak zorunda değilsin. Eğer bedelli sermaye arttırımına katılmak istemezsen, elindeki rüçhan haklarını rüçhan pazarında satman gerekir. Eğer satmazsan, rüçhan hakkı kullanım süresi bitince bu hakların yanar ve sıfırlanır. Dolayısıyla eğer şirketin bedelli sermayesine katılmak istemiyorsan rüçhan haklarını rüçhan hakkı pazarında satman şarttır.
Şirketin Bölünmesi İyi midir?
Şirketin bölünmesi dip toplamda oldukça iyidir. Hem hisse senedinin fiyatları düşer ve böylece hisse senetleri daha ulaşılabilir olur. Hem likidite artar. Hem yatırımcı ilgisi artar. Hem o hisseye giren para miktarı daha kolay kademe bulur. Yani eğer elinizdeki bir hisse senedi bölünüyorsa bu olumlu bir şeydir.
Hisse Senedi Bölünmesi Kazançlı Bir Şey midir?
Bölünen kağıtlarda anlık olarak bir kazançtan söz etmek mümkün değildir. Çünkü matematiksel olarak değişen bir şey yoktur. 10 adet 25tl’lik hisse yerine, 20 adet 12.5tl’lik hisse senedi mevcuttur. Ancak hisse bölünmeleri Borsa İstanbul yatırımcısı tarafından olumlu karşılandığı için şirketin değerinin zamanla artması mümkündür.
Bölünen Hisseyi Almak Mantıklı mı?
Bu tamamen yatırımcının kendi kararına bağlı olmakla birlikte, bir şirket sermayesini bölünme yoluyla arttırıyorsa, şirketin büyüme planlarının, yatırım ve finansman planlarının aktif olduğu söylenebilir. Dolayısıyla bölünen hisselerin orta vadede iyi performe edeceği düşünülebilir.
Bölünme Günü Ne Olur?
Bölünme günü, şirketin hisse senetlerinin fiyatları düşer, ancak hesabınızdaki şirket hisse senedi sayısı bölünme oranında artar. Aslında fiyatın düşmesi toplam şirket değerine yansımaz çünkü aynı oranda da şirket hisse senedi sayısı artar.
Bedelsiz Bölünme ile Temettü Arasındaki Fark Nedir?
Temettü, şirketin kazandığı karlardan belli bir bölümünün ortaklara dağıtılmasıdır. Bedelsiz sermaye arttırımı ise yatırımcının elindeki şirketin hisse senetlerinin sayısının artmasıdır. Ancak hisse senetlerinin sayısı artsa da, hisse değeri düşeceği için aslında bedelsizin temettü gibi ekstra bir katkısı yoktur.
%100 Bedelsiz Bölünme Ne Demektir?
Bir şirket %100 bedelsiz bölünüyorsa, elinde şirketin hissesini taşıyan hissedarın hisse sayısı %100 oranında artar, hisse senedinin fiyatı ise yarıya düşer. Yani, 10 adet 50 liralık hisse taşımak yerine, 20 adet 25 liralık hisse taşınır.
Şirketim Bedelsiz Bölünme Açıkladı, Ne Yapmalıyım?
Şirketiniz bedelsiz bölünme açıkladıysa bir şey yapmanıza gerek yok, bedelsiz günü yeni hisse senetleri hesabınıza yansıyacak ve hisse senetlerinin değer düşecektir.
Şirketim Bedelli Bölünme Açıkladı, Ne Yapmalıyım?
Şirketiniz bedelli bölünme açıkladıysa, bölünme günü hesabınızda mutlaka bedelli tutarı kadar bakiye bulundurmanız gerekir. Bulundurmazsanız elinizdeki rüçhan hakları yanar. Bedelli bölünmeden yararlanamazsınız.
Bedelli ve Bedelsiz Sermaye Arttırımları Ne Kadar Sürede Onaylanır?
Sermaye arttırımının gerçekleşmesi için SPK başvurusu ve onayı zorunludur. SPK ise başvuruları ortalama 2-5 ayi çerisinde değerlendirerek onay veya ret kararı verir.
Evet, yazımızın sonuna geldik, bu yazıya eklememi istediğiniz başka konular varsa yorum olarak yazın, yeni gelen soruları sırayla aşağıya doğru ekleyeceğim ve burayı bir “bedelli/bedelsiz bölünme rehberi” olarak değerlendireceğiz.
Bol kazançlar.
