Kaldıraçlı İşlem Nedir? Nasıl Yapılır?

Dostlar, herkese merhaba.

Borsanın İzinden BLOG’u tüm finansal piyasalar ve tüm borsalar için bir rehber yapma çalışmalarımız ekibimizle birlikte sürüyor. Bugün konumuz kaldıraçlı işlemler. Ben İbrahim Babadağı, müsadenizle sizlere kaldıraçlı işlemleri anlatmaya başlıyorum.

Kaldıraçlı İşlem

Kaldıraçlı işlem, finansal piyasalarda sıklıkla kullanılan, MARGIN ismiyle de bilinen veya LEVERAGE olarak da adlandırılan ve traderlara mevcut sermayelerinden daha büyük bir pozisyon açma imkanı sunan bir mekanizmadır.

Bu mekanizma, trader’ın küçük bir sermaye ile büyük getiriler elde etmesine olanak tanırken, aynı zamanda yüksek riskler de barındırır. Çünkü aynı şekilde, trader, yarattığı yüksek pozisyon büyüklüğü ile, normalde kaybetmeyeceği tutarı da kaybedebilir.

Kaldıraçlı işlemler, doğru strateji ve risk yönetimi ile birlikte kullanıldığında yatırım portföyünü güçlendirebilir. Ancak, riskleri anlamadan bu işlemlere girmek ciddi kayıplara yol açabilir.

Kaldıraçlı İşlem Nedir?

Kaldıraç, yatırımcının sahip olduğu sermayeyi artırarak, daha büyük pozisyonlar açmasına imkân tanıyan bir araçtır. Bu, yatırımcının kendi sermayesinin üzerine borç alarak işlem yapması anlamına gelir.

Örneğin; 1:10 kaldıraç oranı kullanıldığında, 1.000 TL’lik bir sermaye ile 10.000 TL’lik işlem yapılabilir. Bu durum, potansiyel kazancı artırırken, aynı zamanda kayıp riskini de büyütür.

Günlük hayattan bir örnek vermek gerekirse, kaldıracı bir araç kiralama durumuna benzetebiliriz. Diyelim ki 50.000 TL değerinde bir aracınız var, ancak 500.000 TL değerinde lüks bir araç kullanmak istiyorsunuz. Kendi aracınızı teminat olarak gösterip, lüks aracı kiralayabilirsiniz. Bu durumda 10 kat büyüklüğünde bir değeri kontrol ediyorsunuz. Aynı şekilde, finansal piyasalarda da kaldıraç kullanarak daha büyük pozisyonlar alabilirsiniz.

Finansal piyasalarda 1:2’den 1:1000’e kadar uzanan çeşitli kaldıraçlar vardır. Kaldıraçlı işlemler genelde vadeli piyasalarda veya Forex piyasalarında sıklıkla uygulanır.

Kaldıraçlı İşlemlerin Özellikleri

Kaldıraçlı işlemler, finansal piyasalarda yatırımcılara önemli fırsatlar sunarken aynı zamanda ciddi riskler de taşır. Bu işlemlerin karakteristik özelliklerini anlamak, yatırımcıların bilinçli kararlar almasına yardımcı olabilir.

Kaldıraçlı işlemlerin temel özelliklerini aşağıdaki gibi detaylandırabiliriz;

• Yüksek Getiri Potansiyeli: Kaldıraçlı işlemler, küçük sermayelerle büyük kazançlar elde etme fırsatı sunar. Kaldıraç sayesinde, piyasadaki küçük fiyat hareketlerinden bile önemli getiriler elde edebilirsiniz.
• Yüksek Risk: Kazanç potansiyeli yüksek olsa da aynı oranda kayıp riski de vardır. Yatırımcılar, kaldıraçlı işlemler yaparken sermayelerinin tamamını kaybedebilirler. Kaldıracın etkisiyle, fiyat hareketleri aleyhte olduğunda zararlar hızla büyüyebilir.
• Marjin Gereksinimi: Kaldıraçlı işlemler için belirli bir marjin (teminat) tutarı gerekir. Bu marjin, kayıpları karşılama amacı taşır. Marjin miktarı, genellikle pozisyon büyüklüğünün belirli bir yüzdesi olarak hesaplanır.
• Zorunlu Pozisyon Kapatma: Kayıpların belirli bir seviyeye ulaşması durumunda, aracı kurumlar pozisyonları otomatik olarak kapatabilir. Bu “margin call” veya “teminat tamamlama çağrısı” olarak bilinir ve yatırımcının daha fazla kayıp yaşamasını önlemek için uygulanır.
• Çift Yönlü İşlem İmkanı: Kaldıraçlı işlemler, hem yükselen hem de düşen piyasalarda kar elde etme imkanı sunar. Yatırımcılar, “long” (uzun) pozisyon alarak yükselişten, “short” (kısa) pozisyon alarak düşüşten faydalanabilirler.
• Yüksek Likidite: Kaldıraçlı işlemler genellikle yüksek likiditeye sahip piyasalarda yapılır. Bu, yatırımcıların pozisyonlarını hızla açıp kapatabilmelerine olanak tanır.
• 24 Saat İşlem İmkanı: Özellikle forex piyasasında, kaldıraçlı işlemler hafta içi 24 saat boyunca yapılabilir. Bu, yatırımcılara küresel piyasaları takip etme ve farklı zaman dilimlerindeki fırsatlardan yararlanma olanağı sunar.
• Faiz Maliyeti: Kaldıraçlı işlemlerde, borç alınan para için genellikle bir faiz maliyeti söz konusudur. Bu maliyet, özellikle pozisyonlar uzun süre açık tutulduğunda önemli bir faktör haline gelebilir.
• Swap Ücretleri: Kaldıraçlı işlemlerde, pozisyonların gecelik taşınması durumunda “swap” ücretleri ödenmesi gerekebilir. Bu ücretler, pozisyon yönüne ve işlem yapılan enstrümanın faiz oranlarına bağlı olarak lehte veya aleyhte olabilir.

Kaldıraçlı işlemler, doğru risk yönetimi ve stratejilerle kullanıldığında yatırımcılara önemli avantajlar sağlayabilir. Ancak bu işlemlerin risklerini de göz önünde bulundurmak ve bilinçli yatırım kararları almak büyük önem taşır.

Kaldıraçlı İşlem Nasıl Yapılır?

Kaldıraçlı işlem yapmak için adım adım bir süreç takip etmeniz gerekir. Bu süreci doğru bir şekilde anlamak ve uygulamak, yatırımlarınızdan daha verimli sonuçlar almanıza yardımcı olacaktır.

Süreci adım adım nasıl ilerletmemiz gerektiğine bakarsak;

1- Aracı Kurum Seçimi: İlk adım, güvenilir ve deneyimli bir aracı kurum seçmektir. Aracı kurumun SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) lisansına sahip olması, düşük spread oranları sunması, güçlü bir teknik altyapı ve iyi bir müşteri desteği sağlaması önemlidir. Ayrıca sunduğu kaldıraç oranları ve işlem platformunun kullanıcı dostu olması da dikkate alınması gereken faktörlerdir.

2- Hesap Açma: Seçtiğiniz aracı kurumda bir yatırım hesabı açmanız gerekir. Bu süreçte kimlik belgesi, adres bilgisi gibi temel bilgilerinizi sağlamanız istenecektir. Hesap açma işlemi tamamlandıktan sonra, size bir işlem platformu sağlanacaktır.

3- Para Yatırma: Hesabınızı açtıktan sonra, teminat olarak kullanacağınız parayı hesabınıza yatırmanız gerekir. Bu, kaldıraçlı işlemler için gereken marjin miktarını karşılamanızı sağlar. Yatırım miktarınızı belirlerken, risk toleransınızı ve finansal durumunuzu dikkate almalısınız.

4- Piyasa Analizi: İşlem yapmadan önce, piyasayı analiz etmek büyük önem taşır. Teknik analiz ve temel analiz yöntemlerini kullanarak, piyasa trendlerini ve fiyat hareketlerini değerlendirmelisiniz. Ekonomik takvimleri ve piyasa haberlerini takip ederek, potansiyel fırsatları veya riskleri belirlemelisiniz.

5- Kaldıraç Oranı Belirleme: İşlem yapmadan önce, kullanacağınız kaldıraç oranını belirlemeniz gerekir. Bu oranı seçerken risk toleransınızı, piyasa koşullarını ve işlem stratejinizi dikkate almalısınız. Daha yüksek kaldıraç oranları, daha büyük potansiyel getiriler sunarken, riskleri de artırır.

6- Pozisyon Açma: Piyasa analizinize ve kaldıraç oranınıza dayanarak, bir pozisyon açabilirsiniz. Bu, işlem platformunuzdaki alım-satım emirlerini kullanarak yapılır. Pozisyon açarken, işlem büyüklüğünü, giriş fiyatını ve işlem yönünü (alım veya satım) belirlemeniz gerekir.

7- Risk Yönetimi: Kaldıraçlı işlemlerde en önemli adımlardan biri, etkili risk yönetimi stratejileri uygulamaktır. Bunun için, stop-loss emirleri kullanarak potansiyel zararları sınırlandırmalı ve kar-al emirleri ile hedeflediğiniz kazançları güvence altına almalısınız. Ayrıca, toplam sermayenizin belirli bir yüzdesinden fazlasını tek bir işleme yatırmamak da önemlidir.

8- Pozisyon İzleme: Açtığınız pozisyonları düzenli olarak izlemeli ve piyasa koşullarındaki değişikliklere göre gerekli ayarlamaları yapmalısınız. Bu pozisyonunuzu kapatma, stop-loss veya kar-al seviyelerini ayarlama gibi işlemleri içerebilir.

9- Pozisyon Kapatma: Hedefinize ulaştığınızda veya piyasa koşulları aleyhte değiştiğinde, pozisyonunuzu kapatmalısınız. Bu, işlem platformunuzdaki kapama emirlerini kullanarak yapılır. Pozisyon kapatıldığında, kar veya zarar hesabınıza yansıtılır.

10- Sonuçları Değerlendirme: Her işlem sonrasında, sonuçları değerlendirmek ve bu deneyimden dersler çıkarmak önemlidir. Başarılı ve başarısız işlemlerinizi analiz ederek, stratejilerinizi geliştirebilir ve gelecekteki işlemlerinizi daha bilinçli bir şekilde yapabilirsiniz.

Kaldıraçlı işlem yapmadan önce, finansal piyasalar, teknik analiz ve risk yönetimi konularında yeterli bilgiye sahip olmanız gerektiğini unutmayın. Gerçek para ile işlem yapmadan önce demo hesaplar kullanarak deneyim kazanmanız da faydalı olacaktır.

VİOP, Kaldıraçlı Bir Piyasa mıdır?

Evet, VİOP, yani vadeli işlem ve opsiyon piyasası kaldıraçlı bir piyasadır. Borsa İstanbul ve SPK’nın belirlediği oranlarda kaldıraç kullanabilir, elinizdeki teminatı içeriye göstererek normalde oluşturamayacağınız pozisyon büyüklüklerini oluşturabilirsiniz.

VİOP’ta kaldıraçlı işlem yapmak, spot piyasalara göre bazı farklılıklar içerir. Bu piyasada, standartlaştırılmış sözleşmeler üzerinden işlem yapılır ve her sözleşme için belirli bir teminat yatırmanız gerekir. Bu teminat, sözleşmenin toplam değerinin yalnızca bir kısmını oluşturur, böylece kaldıraç etkisi sağlanır.

VİOP’ta kaldıraç oranları, işlem yapılan dayanak varlığa ve piyasa koşullarına göre değişebilir. Örneğin; BIST 30 Endeks Vadeli İşlem Sözleşmesinde kaldıraç oranı, Borsa İstanbul tarafından belirlenen teminat oranlarına bağlı olarak değişir.

Forex Kaldıraçlı Bir Piyasa mıdır?

Evet, FOREX kaldıraçlı bir piyasadır. Hatta şu an dünyada en sıklıkla kullanılan kaldıraçlı piyasa Forex’tir. Forex’te 1:2’den 1:1000’e kadar kaldıraç kullanabilirsiniz.

Forex piyasasında kaldıraç kullanımı, yatırımcıların küçük sermayelerle büyük hacimli işlemler yapmasına olanak tanır. Örneğin, 1:100 kaldıraç oranıyla, 1.000 TL’lik bir sermaye ile 100.000 TL’lik bir pozisyon açabilirsiniz. Bu, potansiyel kazançları artırırken, aynı zamanda riskleri de büyütür.

Türkiye’de SPK düzenlemelerine göre, forex piyasasında kaldıraç oranı en fazla 1:10 olarak belirlenmiştir. Bu, yatırımcıların aşırı risk almasını önlemek ve piyasanın daha sağlıklı işlemesini sağlamak amacıyla yapılan bir düzenlemedir.

Forex piyasasında kaldıraçlı işlemler, yatırımcılara 24 saat boyunca işlem yapma imkanı sunar. Bu, farklı zaman dilimlerindeki piyasa hareketlerinden yararlanma olanağı sağlar. Ayrıca, forex piyasasında hem yükselen hem de düşen piyasalarda kar elde etmek mümkündür.

Forex piyasasında kaldıraçlı işlemler yaparken, spread (alış-satış fiyatı arasındaki fark) ve swap (gecelik taşıma maliyeti) gibi maliyetlere de dikkat etmek gerekir. Bu maliyetler, özellikle uzun vadeli pozisyonlarda önemli bir faktör haline gelebilir.

Kaldıraç Nasıl Hesaplanır?

Kaldıraç oranı, yatırımcının sermayesinin kaç katı büyüklüğünde pozisyon açabileceğini belirler. Örneğin; 1:10 kaldıraç oranında, yatırımcı 1 birim sermaye ile 10 birim büyüklüğünde işlem yapabilir. Hesaplama şu şekilde yapılır:

Kaldıraç Oranı = İşlem Büyüklüğü / Sermaye

Örneğin; 1.000 TL sermaye ile 10.000 TL’lik bir pozisyon açmak istediğinizde, kaldıraç oranı 1:10 olur.

Kaldıraç oranının tam anlamıyla anlaşılması için günlük hayattan bir örnek verelim: Diyelim ki bir ev satın almak istiyorsunuz ve evin değeri 1.000.000 TL. Ancak sizin sadece 200.000 TL nakit paranız var. Bankadan 800.000 TL kredi çekerseniz, toplam 1.000.000 TL’lik bir varlık satın almış olursunuz. Bu durumda kaldıraç oranınız:

Kaldıraç Oranı = İşlem Büyüklüğü / Sermaye

Kaldıraç Oranı = 1.000.000 TL / 200.000 TL = 5

Yani 1:5 kaldıraç oranı kullanmış olursunuz. Bu, kendi sermayenizin 5 katı büyüklüğünde bir varlık satın aldığınız anlamına gelir.

Finansal piyasalarda kaldıraç hesaplaması da benzer şekilde yapılır. Mesela forex piyasasında 1:10 kaldıraç oranıyla 1.000 TL sermaye kullanarak 10.000 TL’lik bir pozisyon açabilirsiniz. Bu durumda:

Kaldıraç Oranı = 10.000 TL / 1.000 TL = 10

Yani 1:10 kaldıraç oranı kullanmış olursunuz.

Kaldıraç hesaplaması yaparken, gerekli teminat miktarını da bilmek önemlidir. Teminat miktarı, pozisyon büyüklüğünün kaldıraç oranına bölünmesiyle bulunur:

Teminat = Pozisyon Büyüklüğü / Kaldıraç Oranı

Örneğin; 1:10 kaldıraç oranıyla 10.000 TL’lik bir pozisyon açmak için gereken teminat:

Teminat = 10.000 TL / 10 = 1.000 TL

Kaldıraç hesaplaması yaparken, piyasa koşullarını, risk toleransınızı ve finansal durumunuzu dikkate almanız önemlidir. Daha yüksek kaldıraç oranları, daha büyük potansiyel getiriler sunarken, riskleri de artırır.

Kaldıraçlı İşlem Örneği

Kaldıraçlı işlemlerin nasıl çalıştığını daha iyi anlamak için şu örneği inceleyelim:

Diyelim ki 1:5 kaldıraç oranı kullanarak 1.000 TL’lik bir sermaye ile işlem yapıyorsunuz. Bu durumda, 5.000 TL büyüklüğünde bir pozisyon açabilirsiniz. Eğer bu işlemde %10 kazanç elde ederseniz, normalde 100 TL kazanacaktınız, ancak kaldıraç sayesinde bu kazanç 500 TL olur. Ancak aynı işlemde %10 zarar ederseniz, bu durumda da kaybınız 500 TL olur ve sermayenizin yarısını kaybetmiş olursunuz.

Başka bir örnek olarak forex piyasasında EUR/USD paritesinde işlem yaptığınızı düşünelim. EUR/USD paritesinde 1 lotluk (100.000 birimlik) bir işlem yapmak istiyorsunuz ve mevcut fiyat 1,20 dolar. Bu durumda, pozisyon büyüklüğü 120.000 dolar olacaktır (100.000 x 1,20). Eğer 1:10 kaldıraç oranı kullanırsanız, bu pozisyonu açmak için gereken teminat:

Teminat = Pozisyon Büyüklüğü / Kaldıraç Oranı
Teminat = 120.000 dolar / 10 = 12.000 dolar

Yani 12.000 dolar teminat ile 120.000 dolarlık bir pozisyon açabilirsiniz. Eğer EUR/USD paritesi 1,21’e yükselirse (yani %0,83 artarsa), pozisyonunuzun değeri 121.000 dolar olur ve 1.000 dolar kar edersiniz. Bu, teminatınızın %8,33’üne (1.000 / 12.000) denk gelir. Görüldüğü gibi, küçük bir fiyat hareketi bile, kaldıraç etkisiyle önemli bir getiri sağlayabilir.

Aynı şekilde, EUR/USD paritesi 1,19’a düşerse (yani %0,83 azalırsa), pozisyonunuzun değeri 119.000 dolar olur ve 1.000 dolar zarar edersiniz. Bu, teminatınızın %8,33’üne denk gelir. Bu örnek, kaldıraçlı işlemlerin hem kazanç hem de kayıp potansiyelini nasıl artırdığını göstermektedir.

Kaldıraçlı İşlemde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kaldıraçlı işlemler, doğru kullanıldığında büyük getiriler sağlayabilir ancak yüksek risk içerdikleri için dikkatli olunması gereken bazı önemli noktalar vardır:

• Kaldıraçlı işlemlerde en temel kural, etkili bir risk yönetimi stratejisine sahip olmaktır. Bu, sermayenizin belirli bir yüzdesinden fazlasını tek bir işleme yatırmamak, stop-loss emirleri kullanarak potansiyel zararları sınırlandırmak ve pozisyon büyüklüğünü doğru belirlemek gibi uygulamaları içerir.
• Kaldıraçlı işlemler yaparken, piyasayı sürekli takip etmek büyük önem taşır. Piyasadaki ani dalgalanmalar, kaldıraçlı işlemlerde büyük kayıplara yol açabilir. Bu nedenle, ekonomik takvimi takip etmek, piyasa haberlerini izlemek ve teknik analizler yapmak, bilinçli yatırım kararları almanıza yardımcı olabilir.
• Sermayenizi korumak, kaldıraçlı işlemlerde başarılı olmanın anahtarıdır. Sermayenizin tamamını riske atmamak için kaldıraç oranını dikkatli seçmelisiniz. Daha yüksek kaldıraç oranları, daha büyük potansiyel getiriler sunarken, riskleri de artırır.
• Kaldıraçlı işlemlerde duygusal kontrol, başarının önemli bir faktörüdür. Korku ve açgözlülük gibi duygular, rasyonel düşünme yeteneğinizi etkileyebilir ve kötü yatırım kararları almanıza neden olabilir. Bu nedenle, önceden belirlenmiş bir işlem planına sahip olmak ve bu plana bağlı kalmak önemlidir.
• Kaldıraçlı işlemler yapmadan önce finansal piyasalar, teknik analiz ve risk yönetimi konularında yeterli bilgiye sahip olmalısınız. Ayrıca, gerçek para ile işlem yapmadan önce demo hesaplar kullanarak deneyim kazanmanız da faydalı olacaktır.
• Kaldıraçlı işlemlerde, hesabınızdaki marjin seviyesini sürekli takip etmelisiniz. Marjin seviyesi, açık pozisyonlarınızı sürdürmek için gereken minimum teminat miktarını ifade eder. Eğer marjin seviyeniz belirli bir eşiğin altına düşerse, aracı kurumunuz “margin call” (teminat tamamlama çağrısı) gönderebilir ve ek teminat yatırmanızı isteyebilir.
• Kaldıraçlı işlemler yaparken, doğru aracı kurumu seçmek büyük önem taşır. Aracı kurumunuzun düzenleyici kuruluşlar tarafından denetlenmesi, düşük spread oranları sunması, hızlı emir yürütme hızına sahip olması ve güvenilir bir işlem platformu sağlaması gerekir.

VİOP’ta Kaldıraçlı İşlem

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP), Türkiye’de kaldıraçlı işlemlerin gerçekleştirildiği bir platformdur. VİOP’ta kaldıraçlı işlem yaparak, düşük sermaye ile büyük pozisyonlar alabilirsiniz. Bu platformda işlem yapmadan önce, VİOP’un nasıl çalıştığını ve kaldıraç oranlarını anlamak için eğitimlere katılmanız faydalı olacaktır.

VİOP’ta kaldıraç kullanarak işlem yapmak, yatırımcılara çeşitli avantajlar sunar. Örneğin; BIST 30 Endeks Vadeli İşlem Sözleşmesinde işlem yaparken, endeksin toplam değerinin sadece bir kısmını teminat olarak yatırarak, endeksin tamamı üzerinde işlem yapma imkanına sahip olursunuz.

VİOP’ta kaldıraç oranları, işlem yapılan dayanak varlığa ve piyasa koşullarına göre değişebilir. Örneğin; BIST 30 Endeks Vadeli İşlem Sözleşmelerinde kaldıraç oranı genellikle 1:10 civarındadır. Bu, 10.000 TL değerinde bir pozisyon açmak için 1.000 TL teminat yatırmanız gerektiği anlamına gelir.

VİOP’ta kaldıraçlı işlem yaparken, risk yönetimi büyük önem taşır. Bu piyasada, günlük olarak hesaplanacak olan “Teminat Yeterlilik Oranı” takip edilmelidir. Bu oran, hesaptaki teminatın gerekli teminat tutarına bölünmesiyle bulunur ve genellikle %100’ün üzerinde olmalıdır. Eğer bu oran belirli bir seviyenin altına düşerse, yatırımcıya “teminat tamamlama çağrısı” yapılır.

VİOP’ta kaldıraçlı işlemler, yatırımcılara hedge (riskten korunma) imkanı da sunar. Örneğin, hisse senedi portföyünüze sahipseniz ve piyasanın düşeceğini düşünüyorsanız, VİOP’ta endeks vadeli işlem sözleşmelerinde kısa pozisyon alarak, potansiyel kayıplarınızı sınırlayabilirsiniz.

VİOP’ta kaldıraçlı işlem yaparken, komisyon ve diğer işlem maliyetlerini de dikkate almanız gerekir. Bu maliyetler, özellikle kısa vadeli işlemlerde kârlılığınızı önemli ölçüde etkileyebilir.

Kaldıraç Kullanmanın Avantajları

Kaldıraçlı işlemler, doğru kullanıldığında yatırımcılara birçok avantaj sağlayabilir. Kaldıraç kullanmanın başlıca avantajlarına bakacak olursa burada;

• Kaldıraçlı işlemlerin en büyük avantajlarından biri, sermayenizi daha verimli kullanmanıza olanak tanımasıdır. Küçük bir sermaye ile büyük pozisyonlar açarak, sermayenizin potansiyel getirisini artırabilirsiniz. Bu, özellikle sınırlı sermayeye sahip yatırımcılar için büyük bir avantajdır.
• Kaldıraç kullanarak, sermayenizi farklı varlıklar arasında dağıtabilir ve portföyünüzü çeşitlendirebilirsiniz. Bu, riskleri dağıtmanıza ve potansiyel getirileri artırmanıza yardımcı olabilir.
• Kaldıraçlı işlemler, doğru tahminler ve stratejilerle hızlı kazançlar elde etme imkanı sunar. Küçük fiyat hareketlerinden bile önemli getiriler elde edebilirsiniz. Bu, özellikle günlük işlem yapan (day trading) yatırımcılar için büyük bir avantajdır.
• Kaldıraçlı işlemler, hem yükselen hem de düşen piyasalarda kazanç elde etme imkanı sunar. “Long” (uzun) pozisyon alarak fiyat artışlarından, “short” (kısa) pozisyon alarak fiyat düşüşlerinden faydalanabilirsiniz. Bu esneklik, farklı piyasa koşullarında kazanç elde etmenizi sağlayabilir.
• Kaldıraçlı işlemler, mevcut yatırımlarınızı riskten korumak (hedge) için de kullanılabilir. Örneğin; hisse senedi portföyünüz var ve piyasanın düşeceğini düşünüyorsanız, endeks vadeli işlem sözleşmelerinde kısa pozisyon alarak potansiyel kayıplarınızı sınırlayabilirsiniz.
• Kaldıraçlı işlemler genellikle yüksek likiditeye sahip piyasalarda yapılır. Bu, pozisyonlarınızı hızla açıp kapatabilmenize ve piyasa fırsatlarından zamanında yararlanabilmenize olanak tanır.

Kaldıraçlı İşlemin Dezavantajları

Kaldıraçlı işlemler, potansiyel getirileri artırırken aynı zamanda önemli riskler de taşır. Olası risklere baktığımızda;

• Kaldıraçlı işlemlerin en büyük dezavantajı, yüksek risk içermesidir. Kaldıraç, potansiyel kazançları artırdığı gibi potansiyel kayıpları da artırır. Yanlış bir tahminle, sermayenizin tamamını hızla kaybetme riski söz konusudur.
• Kaldıraçlı işlemlerde, piyasa aleyhinize hareket ettiğinde, aracı kurum sizden ek teminat talep edebilir. Bu “margin call” (teminat tamamlama çağrısı) olarak bilinir. Eğer ek teminat yatırmazsanız, pozisyonlarınız otomatik olarak kapatılabilir ve zararınız realize edilir.
• Kaldıraçlı işlemler, yatırımcılar üzerinde yüksek psikolojik baskı yaratabilir. Büyük pozisyonlar ve hızlı fiyat hareketleri, stres ve kaygı seviyenizi artırabilir. Bu durum, duygusal kararlar almanıza ve yatırım stratejinizden sapmanıza neden olabilir.
• Kaldıraçlı işlemler, genellikle daha yüksek işlem maliyetleri içerir. Spread (alış-satış fiyatı arasındaki fark), swap (gecelik taşıma maliyeti) ve komisyon gibi maliyetler, özellikle kısa vadeli işlemlerde kârlılığınızı önemli ölçüde etkileyebilir.
• Kaldıraçlı işlemler, piyasa volatilitesine karşı çok duyarlıdır. Ani ve beklenmedik fiyat hareketleri, pozisyonlarınızın değerini hızla değiştirebilir. Bu durum, özellikle stop-loss emirlerinizin çalışmadığı veya slipaj (emir kayması) yaşandığı durumlarda büyük kayıplara yol açabilir.
• Kaldıraçlı işlemler, yatırımcıları kısa vadeli düşünmeye yönlendirebilir. Hızlı kazançlar elde etme isteği, uzun vadeli yatırım stratejilerinizi göz ardı etmenize ve sık işlem yaparak işlem maliyetlerinizi artırmanıza neden olabilir.

Kaldıraçlı işlemlerin bu dezavantajlarını minimize etmek için, doğru risk yönetimi stratejileri uygulamak, duygusal kararlardan kaçınmak ve işlem yapmadan önce piyasa analizini dikkatli bir şekilde yapmak önemlidir. Kaldıraçlı işlemler, sadece riskleri anlayan ve yönetebilen deneyimli yatırımcılar tarafından yapılmalıdır.

Kaldıraçlı İşlemlerde Risk Yönetimine Dair Öneriler

Kaldıraçlı işlemlerde başarılı olmak için, etkili risk yönetimi stratejileri uygulamak kritik öneme sahiptir. Bu bölümde risk yönetiminde işinizi kolaylaştıracak kritik olduğunuz düşündüğümüz birkaç noktadan bahsetmek istiyoruz.

1- Stop-Loss Emirleri Kullanın

Stop-loss emirleri, kaldıraçlı işlemlerde riskleri sınırlamanın en etkili yollarından biridir. Bu emirler, pozisyonunuzun belirli bir fiyat seviyesine ulaştığında otomatik olarak kapatılmasını sağlar. Böylece, potansiyel kayıplarınızı önceden belirlediğiniz bir seviyeyle sınırlayabilirsiniz.

2- Pozisyon Büyüklüğünü Doğru Belirleyin

Kaldıraçlı işlemlerde pozisyon büyüklüğünü doğru belirlemek, risk yönetiminin önemli bir parçasıdır. Genel bir kural olarak, toplam sermayenizin %1-3’ünden fazlasını tek bir işlemde riske atmamalısınız.

Pozisyon büyüklüğünü hesaplarken, kaldıraç oranını, stop-loss seviyenizi ve toplam sermayenizi dikkate almalısınız. Örneğin; 10.000 TL sermayeniz var ve maksimum %2 risk alıyorsanız, bir işlemde en fazla 200 TL kaybetmeyi göze alabilirsiniz. Stop-loss seviyeniz ve kaldıraç oranınıza bağlı olarak, pozisyon büyüklüğünüzü bu maksimum risk miktarına göre ayarlamalısınız.

3- Kaldıraç Oranını Dikkatli Seçin

Kullanacağınız kaldıraç oranını, risk toleransınıza ve piyasa koşullarına göre dikkatli bir şekilde seçmelisiniz. Daha yüksek kaldıraç oranları, daha büyük potansiyel getiriler sunarken, riskleri de artırır.

Yeni başlayan yatırımcılar için düşük kaldıraç oranları (örneğin 1:5 veya daha az) daha uygundur. Deneyim kazandıkça ve risk yönetimi becerileriniz geliştikçe, kaldıraç oranınızı kademeli olarak artırabilirsiniz. Tabi asla risk toleransınızın üzerinde kaldıraç kullanmamalısınız.

4- Portföyünüzü Çeşitlendirin

Portföy çeşitlendirmesi, kaldıraçlı işlemlerde riski azaltmanın etkili bir yoludur. Tüm sermayenizi tek bir varlığa veya piyasaya yatırmak yerine, farklı varlık sınıfları ve piyasalar arasında dağıtmalısınız.

5-  Risk/Ödül Oranını Değerlendirin

Her işlem yapmadan önce, potansiyel riski ve ödülü değerlendirmelisiniz. Genel bir kural olarak, risk/ödül oranının en az 1:2 olmasını hedeflemelisiniz. Yani, riske attığınız her 1 TL için, en az 2 TL kazanç potansiyeli olmalıdır.

6- Duygusal Disiplin Sağlayın

Kaldıraçlı işlemlerde duygusal disiplin, başarının önemli bir faktörüdür. Korku ve açgözlülük gibi duygular, rasyonel düşünme yeteneğinizi etkileyebilir ve kötü yatırım kararları almanıza neden olabilir.

Duygusal disiplin sağlamak için, önceden belirlenmiş bir işlem planına sahip olmalı ve bu plana bağlı kalmalısınız. Kayıpları telafi etmek için daha büyük riskler almak veya aşırı güvenle daha fazla risk almak yerine, disiplinli bir şekilde stratejinizi uygulamalısınız.

7- Piyasa Koşullarını Analiz Edin

Kaldıraçlı işlemler yapmadan önce, piyasa koşullarını dikkatli bir şekilde analiz etmelisiniz. Teknik analiz ve temel analiz yöntemlerini kullanarak, piyasa trendlerini ve fiyat hareketlerini değerlendirmelisiniz.

Piyasa analizinde, fiyat grafikleri, teknik göstergeler, ekonomik takvimler ve piyasa haberleri gibi kaynakları kullanabilirsiniz. Bu analiz, daha bilinçli yatırım kararları almanıza ve piyasa risklerini daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir.

Bu risk yönetimi önerileri, kaldıraçlı işlemlerde başarılı olmanıza ve sermayenizi korumanıza yardımcı olabilir. Ancak, kaldıraçlı işlemlerin her zaman yüksek risk içerdiğini ve sadece bu riskleri anlayan ve yönetebilen yatırımcılar tarafından yapılması gerektiğini unutmayın.

Kaldıraçlı İşlem ve Spot Arasındaki Farklar

Kaldıraçlı işlemler ve spot işlemler, finansal piyasalarda yatırım yapmanın iki farklı yoludur. Bu iki işlem türü arasındaki temel farkları anlamak, yatırım stratejinizi belirlemenize ve risk yönetiminizi planlamanıza yardımcı olabilir.

Kaldıraçlı işlemler ve spot işlemler arasındaki bu farkları anlamak, yatırım stratejinizi belirlemenize ve risk yönetiminizi planlamanıza yardımcı olabilir. Her iki işlem türünün de avantajları ve dezavantajları vardır ve yatırım hedeflerinize, risk toleransınıza ve piyasa görüşünüze bağlı olarak en uygun olanı seçmelisiniz.

Kaldıraçlı İşlemlerde Elimizdeki Para Sıfırlanabilir Mi?

Evet, kaldıraçlı işlemlerle elinizdeki parayı tamamen kaybetme riski vardır. Eğer piyasa aleyhinize hareket eder ve yeterli teminat sağlayamazsanız, aracı kurum pozisyonunuzu kapatarak tüm sermayenizi kaybetmenize neden olabilir.

Kaldıraçlı işlemlerde sermayenizin sıfırlanma riski, kaldıraç oranınıza ve risk yönetimi stratejilerinize bağlıdır. Yüksek kaldıraç oranları kullanıyorsanız ve stop-loss emirleri gibi risk yönetimi araçları kullanmıyorsanız, sermayenizi hızla kaybetme riskiniz artar.

Örneğin, 1:10 kaldıraç oranı kullanarak tüm sermayenizi tek bir pozisyona yatırırsanız, pozisyonunuz %10 değer kaybettiğinde sermayenizin tamamını kaybedersiniz. Bu, kaldıraçsız işlemlere göre çok daha yüksek bir risk seviyesidir.

Margin Call veya Teminat Tamamlama Çağrısı Nedir?

Margin Call veya Teminat Tamamlama Çağrısı, eğer piyasadaki teminatınız, pozisyonlarınızı sürdürmek için gerekli olan teminatın altına düşerse size yapılan bir çağrıdır ve “aradaki farkı kapatmanız” istenir.

Diyelim ki 100.000TL’lik bir teminatınız var, açtığınız pozisyonun sürdürme maliyeti de 90.000TL olsun. Pozisyon büyüklüğünüz de 500.000TL olsun.

İşlem gününde 20.000TL kaybettiğinizi varsayalım. Gün sonunda bu 20.000TL sizden zarar olarak düşülecek. Böylece 100.000TL’lik teminatınız 80.000TL’ye inecek. Ancak elinizdeki pozisyonların sürdürme maliyeti 90.000TL idi. İşte aradaki 10.000TL için size margin call ya da teminat tamamlama çağrısı yapılacaktır.

Teminat tamamlama çağrısını anlamak için, marjin ve teminat kavramlarını bilmek önemlidir:

• Başlangıç Teminatı (Initial Margin): Bir pozisyon açmak için gereken minimum teminat miktarıdır. Bu miktar, pozisyon büyüklüğünün kaldıraç oranına bölünmesiyle hesaplanır.
• Sürdürme Teminatı (Maintenance Margin): Açık bir pozisyonu sürdürmek için gereken minimum teminat miktarıdır. Bu miktar, genellikle başlangıç teminatından daha düşüktür ve aracı kurumlar tarafından belirlenir.

Eğer hesabınızdaki teminat, sürdürme teminatının altına düşerse, aracı kurumunuz size teminat tamamlama çağrısı gönderir. Bu çağrıya yanıt vermek için üç seçeneğiniz vardır:

• Ek Teminat Yatırma: Hesabınıza ek para yatırarak teminat seviyenizi artırabilirsiniz.
• Pozisyonları Kapatma: Bazı veya tüm pozisyonlarınızı kapatarak teminat gereksinimini azaltabilirsiniz.
• Hiçbir Şey Yapmama: Eğer hiçbir şey yapmazsanız, aracı kurumunuz pozisyonlarınızı otomatik olarak kapatabilir.

Teminat tamamlama çağrısı almamak için hesabınızdaki teminat seviyesini sürekli takip etmeli ve yeterli serbest marjin bulundurmalısınız. Ayrıca stop-loss emirleri kullanarak potansiyel kayıplarınızı sınırlandırabilir ve teminat tamamlama çağrısı alma riskinizi azaltabilirsiniz.

Kaldıraçlı piyasalar yüksek risk içeren piyasalardır, o yüzden Atölye’mizi ziyaret edip VİOP eğitimlerime göz atmanızı öneririm.

Sonuç olarak;

Kaldıraçlı işlemler, yatırımcılara mevcut sermayelerinden daha büyük pozisyonlar açma imkânı tanıyan bir finansal mekanizmadır. Bu işlemler, MARGIN veya LEVERAGE olarak da bilinir ve forex, vadeli işlemler ve kripto para gibi çeşitli piyasalarda uygulanabilir. Kaldıraçlı işlemlerin en önemli özelliği, küçük sermayelerle büyük kazançlar elde etme potansiyeli sunmasıdır, ancak aynı zamanda yüksek risk içerir ve sermayenizin tamamını kaybetmenize neden olabilir.

Bu tür işlemlerde başarılı olmak için, doğru aracı kurum seçimi, piyasa analizi, kaldıraç oranı belirleme ve en önemlisi etkili risk yönetimi stratejileri uygulama gibi adımlar büyük önem taşır. Stop-loss emirleri kullanmak, pozisyon büyüklüğünü doğru belirlemek, portföyünüzü çeşitlendirmek ve marjin seviyenizi takip etmek, riskleri azaltmanın ve sermayenizi korumanın etkili yollarıdır.

Kaldıraçlı işlemler, spot işlemlere göre daha yüksek getiri potansiyeli, çift yönlü işlem imkanı ve sermaye verimliliği gibi avantajlar sunarken, yüksek risk, teminat tamamlama çağrısı alma olasılığı ve psikolojik baskı gibi dezavantajlar da içerir. Bu nedenle, kaldıraçlı işlemlere başlamadan önce piyasaları, risk yönetimini ve işlem stratejilerini iyi anlamak ve gerçek para ile işlem yapmadan önce demo hesaplar üzerinde deneyim kazanmak önemlidir.

Sonuç olarak, kaldıraçlı işlemler, doğru kullanıldığında yatırımcılara önemli fırsatlar sunabilir, ancak riskleri anlamak ve etkili bir şekilde yönetmek, bu işlemlerde başarılı olmanın anahtarıdır.

Borsanin Izinden

Araştırma Ekibi

Borsanın İzinden Araştırma Ekibi olarak size trading terimlerini, güncel finans haberlerini, finans başlıklarını, borsalar, forex ve kripto market ile ilgili en son gelişmeleri ve bilinmesi gerekenleri aktarıyoruz.

 [email protected]  http://borsaninizinden.com