Dostlar herkese merhabalar.
Bu hafta Borsanın İzinden BLOG’daki konumuz herkesin ara ara merak ettiği, bazen de içinde bulunduğu hissede başına gelen bir konu: Brüt Takas.
Brüt Takas nedir, ne anlama gelir, neden uygulanır, mantığı nedir, bize etkisi nedir.
Tüm bu konulara gireceğiz. Hazırsanız başlıyorum.
Brüt Takas Ne Demektir?
Brüt takas, Borsa İstanbul’da hisse senetlerine belirli durumlar nedeniyle getirilen bir kısıtlama uygulamasıdır. Bu kısıtlama uygulaması devreye alındığında, KİŞİ SATIN ALDIĞI HİSSEYİ AYNI GÜN İÇERİSİNDE ELİNDEN ÇIKARAMAZ. YANİ HİSSEYİ EN AZ 1 GÜN ELİNDE TUTMAK ZORUNDADIR.
AYNI ŞEKİLDE, ELİNDE BRÜT TAKASA TABİ BİR HİSSE SENEDİ OLAN BİR KİŞİ, BU HİSSE SENEDİNİ SATTIĞINDA, ELİNE GEÇEN PARAYI BRÜT TAKASLI BİR HİSSE ALMAK İÇİN ANCAK BİR GÜN SONRA KULLANABİLİR.
Bu uygulama, yatırımcıların ve traderların ilgili hisse senetlerini alım-satım işlemlerini daha kontrollü bir şekilde gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla kullanılır.
Brüt Takas, genellikle piyasa oynaklığının yüksek olduğu dönemlerde veya belirli hisse senetlerinde manipülatif hareketlerin artması durumunda devreye alınır.
Brüt takasın amacı, hisse senedinde günlük işlemleri sınırlayarak, yavaşlatarak ve likiditeyi azaltarak piyasa güvenliğini artırmak ve yatırımcıları korumaktır.
Brüt Takası Kim Uygular?
Brüt takas uygulama karar ve kriterleri SPK tarafından belirlenir. Uygulama evresi ise Borsa İstanbul’a aittir. SPK’nın belirlediği kriterlere göre bazı hisselere “brüt takas tedbiri” konulur ve uygulanır. Brüt takas çeşitli hisseler üzerinde süreli veya süresiz olarak gerçekleştirilebilir. Bu kâğıtlar üzerinde yapılacak işlemlerin standart takas uygulamalarından farkları vardır. Yazımızın ilerleyen maddelerinde bunların da detaylarına gireceğiz.
Brüt Takas Uygulamasının Mantığı Nedir?
Brüt takas uygulamasının temel mantığı, hissedeki oynaklığı azaltmak, likiditeyi azaltmak, hisse manipülatif işlem yapan kişi ve grupları aynı gün sık işlem yapamaz hale getirmek ve yatırımcıları daha dikkatli işlem yapmaya teşvik etmektir. Bu uygulama, manipülatif hareketlerin önüne geçmek ve piyasanın daha istikrarlı bir şekilde işlemesini sağlamak amacıyla kullanılır. Brüt takas sayesinde, yatırımcılar hisse senedi alım ve satım işlemlerinde daha temkinli davranmak zorunda kalırlar.
Brüt Takas Neden Uygulanır?
Brüt takasın uygulanma nedenleri şu şekildedir:
- İlgili hisse senedindeki oynaklığını azaltmak
- İlgili hisse senedindeki manipülatif işlemleri engellemek
- İlgili hisse senedinde aktif işlem yaparak manipülatif kazanç elde etmeye çalışan kişi ve grupları sistem dışına atmak.
- Yatırımcıları ve Traderları daha dikkatli işlem yapmaya teşvik etmek
- Piyasanın işleyişini normale döndürmek ve ilgili hisse senedinde işlem yapan kişilerin güvenliğini artırmak
Brüt Takasın Hisse ve Piyasa Üzerindeki Olası Etkileri
Brüt takas uygulaması, hisse senedi piyasasında likiditeyi azaltabilir ve işlem hacmini düşürebilir. İlgili hisse senedinin hacmi aynı gün içerisinde yapılan sık işlemler olmadığı için oldukça fazla düşecektir. Dolayısıyla ilgili hisse senedinde alım-satım zor olacaktır. Satmak isteyen kişi elindeki hisse senetlerini satacak “müşteri” bulmakta zorlanabilir. Alan kişi de, aynı gün içerisinde satamayacağını bildiği için, almakta tereddüt edebilir.
Ancak bu durum, spekülatif hareketlerin azalmasına ve piyasanın daha istikrarlı bir şekilde işlemesine katkı sağlar. Brüt takas uygulaması sırasında hisse senetlerinde fiyat dalgalanmaları daha kontrollü bir şekilde gerçekleşir.
Brüt Takas Olan Hisse Nasıl Satılır?
Portföyünüzde brüt takas hisseler var ve satmak için emir vermeyi düşünüyorsanız, satışın ilk şartı, hisseyi aynı gün almamış olmanızdır. Yani aldığınız brüt takas hisseyi aynı gün satamazsınız. Dolayısıyla, brüt takasa giren bir hisseyi satmak için en az 1 gün beklemeniz gerekir.
Brüt Takas Ne Kadar Sürer?
Brüt takas uygulamasının süresi, piyasa koşullarına ve hisse senedinin durumuna bağlı olarak değişebilir. Genellikle, belirli bir süre için geçerli olur ve piyasa koşullarının düzelmesi durumunda sona erer. Tarihi SPK ve Borsa İstanbul belirler ve yayınlar. Elinizdeki hisse brüt takastaysa, brüt takasın ne zaman biteceğini SPK’nın ve Borsa İstanbul’un sitesinden öğrenebilirsiniz.
Brüt Takasta Olan Hisse Satışı Ne Zaman Hesaba Geçer?
Brüt takasta olan hisse senetlerinin satışı, normal takas sisteminde olduğu gibi işlem gününden sonraki ikinci iş günü (T+2) hesaplara geçer.
Hisse Senedinin Brüt Takasa Alınması Ne Demek?
Bir hisse senedinin brüt takasa alınması, o hissede alım yaptığında, satmak için en az 1 gün beklemen gerektiği anlamına gelir. Aynı şekilde, elinde brüt takasa alınan bir hisse senedi önceden varsa, aynı gün satabilirsin ama eline geçen parayla tekrar brüt takaslı bir hisse alamazsın.
Volatilite Bazlı Tedbir Sistemi Nedir?
Volatilite bazlı tedbir sistemi, piyasa oynaklığının yüksek olduğu dönemlerde devreye giren bir uygulamadır. Bu sistem, belirli hisse senetlerinde brüt takas, açığa satış yasağı gibi tedbirlerin uygulanmasını sağlar. Amaç, piyasa oynaklığını azaltmak ve yatırımcıları korumaktır.
Brüt Takas ve Açığa Satış Yasağı Aynı Şey Midir?
Brüt takas ve açığa satış yasağı, farklı uygulamalardır. Brüt takas, hisse senedi alım ve satım işlemlerinin aynı gün içerisinde yapılabilmesini engellerken, açığa satış yasağı ise yatırımcıların hisse senedini ödünç alarak satmalarını engeller. Her iki uygulama da piyasa güvenliğini artırmak amacıyla kullanılır.
Brüt Takas Uygulanan Hisseleri Nasıl Takip Edebiliriz?
Brüt takas uygulanan hisse senetlerini takip etmek için Borsa İstanbul’un resmi internet sitesi ve yatırımcıların kullandığı aracı kurumların platformları kullanılabilir. Bu platformlarda, brüt takas uygulanan hisse senetleri ve ilgili bilgiler düzenli olarak güncellenir. Ayrıca, hisse senedi yatırımcıları bu bilgileri takip ederek yatırım stratejilerini buna göre şekillendirebilirler.
