Merhaba, bu yazımda size açığa satış nedir, açığa satış nasıl yapılır sorusunun cevabını vermeye çalışacağım. Öncelikle, şundan bahsetmem gerek, finansal piyasalardan kazanç elde etmek için birçok yol ve strateji vardır. Piyasanın ayı ve boğa dönemlerinde, hatta yatay ve durağan testere piyasalarında bile uygun alım satım stratejileriyle kazanç sağlanabilir.
İşte, finansal piyasalardan kazanç elde etmenin bir yolu da birazdan detaylarına gireceğimiz, açığa satış yöntemidir. Öncelikle açığa satış nedir sorusunun cevabını verelim.
En temel tanıma göre ifade edilecek olursak, açığa satış işlemi, bir hisse senedinin fiyatı DÜŞTÜĞÜNDE DE para kazanabileceğiniz bir işlem yöntemidir. Biliyorsunuz, finansal piyasalarda genelde hep “hisse yükselirse, para kazanılır” kabulü vardır. Ancak piyasalar işlem zamanlarının hemen hemen yarısında, yükselmek yerine düşer. Yatırımcılar veya Traderlar da bu düşüş sırasında ya köşede beklerler ya da kazançlarının bir kısmını piyasaya geri verirler, bazen de zarar ederler.
İşte açığa satış yönteminde, bu düşüşlerden para kazanmak da mümkündür. Bunun için, yatırımcılar/traderlar, piyasada işlem gören hisse senetlerini, sahiplerinden ödünç alırlar ve piyasaya satarlar. Hisse fiyatı düşünce de, aynı sayıda hisseyi piyasadan geri alıp, sahiplerine geri verirler. Aradaki fark kadar da para kazanmış olurlar. Açığa satış nedir sorusunun basit cevabı budur.
İşlemin açığa satış olarak isimlendirilmesinin nedeni, hisse senetlerinin, asıl sahibinden ödünç alınarak işlem yapılmasından kaynaklanmaktadır. Yatırımcılar hisseleri ödünç alıp piyasada üçüncü kişilere satarak yeni pozisyonlar yaratmaktadır. Açığa satış stratejisi genel olarak kısa vadeli düşüş beklentilerinde kullanılır. Açığa satış işlemlerinde aracı kurumlar alım satım işlemlerinden farklı bir ücretlendirme politikası uygulayabilir.
Ülkemizde tüm finansal varlıkların ve hisse senetlerinin açığa satışı mümkün değildir. Sadece BİST50 endeksine dahil olan hisselerde açığa satış yapılabiliyor. Bazı aracı kurumlarda da operasyonel kısıtlamalar yaşanabiliyor.
Aracı kurumlar açığa satış için sadece SPK (Sermaye Piyasaları Kurulu) izni ile belirlenen hisselerden ödünç verebilirler. Bu hisse senetleri aracı kurumun stok envanterinde yoksa hisse senedini elinde bulunduran başka bir kurumdan da ödünç alarak yatırımcıya temin edebilir. Burada yatırımcılar nasıl ödünç alabiliyorsa, aracı kurumların da ödünç alabileceğini aynı bakış açısıyla düşünebiliriz.
Açığa satış nedir sorusunu biraz detaylandıralım. Açığa satış süreci yatırımcının belirlediği hisse senedini aracı kurumdan ödünç alma talebiyle başlar. Yatırımcılar yeteri kadar yükseldiğini ve artık düşüş sürecine geçeceğini düşündükleri hisse senedini açığa satış için talep ederler. Tabi ki bu talebin öncesinde hangi hisse senedi için açığa satış stratejisiyle kazanç sağlanacağına dair teknik analizler gerçekleştirirler. Açığa satışın ön koşullarından birisi ödünç alınan hissenin, satış esnasındaki mevcut fiyatından alınarak aracı kuruma verilecek olmasıdır.
Yatırımcı açığa satış işlemi sonuçlandığı anda hisse senedinin fiyatı ne olursa olsun, aracı kurumdan ödünç aldığı kadar senedini aynı kuruma temin etmek zorundadır. Bunu bilerek ve teminatını aracı kuruma vererek işlemi gerçekleştiren yatırımcı, yarattığı açık işlem sonucunda elde ettiği kazançlar ile düşüşün gerçekleştiği dönemde aynı hisse senedini düşük fiyattan satın alarak aracı kuruma iletir. Yüksek fiyattan gerçekleştirdiği satış sonucunda elde ettiği kazançtan almış olduğu hisse değerlerinin düşmesi ile elinde kalan tutarı işlemin karı olarak kaydedecektir.
Açığa Satış Nedir? Bir Örnekle Anlatalım
Açığa satış nedir sorusunu bir örnekle detaylandıralım. Diyelim ki GARAN hissesi şu an 10.00TL’den işlem görüyorve siz bu hissenin 1 hafta içerisinde 9TL’ye düşeceğini analiz ettiniz. Bu durumda, 10.00TL’den 1.000 adet GARAN hissesi ödünç alıp, piyasaya satıyorsunuz ve elinize 10.000TL geçiyor. (1.000X10.00TL=10.000TL). 1 hafta sonra, beklediğiniz gibi, hisse fiyatı 9TL’ye düşüyor. Bu sefer, piyasadan 1.000 adet GARAN hissesi alıyorsunuz ve karşılığında 9.000TL ödüyorsunuz. Bu 1.000 adet GARAN hissesini de, ödünç aldığınız kişiye geri veriyorsunuz. Böylece, 10.000TL’ye sattığınız hisseleri, 9.000TL’ye geri alıyorsunuz ve aradaki 1.000TL sizin kazancınız oluyor.
Açığa satış pozisyonu hangi zamanlarda fırsata dönüşebilir? Bunun için mutlaka bir düşüş beklentisi oluşmalıdır. Borsada işlem gören şirketlerin çeşitli negatif yönlü ekonomik beklentiler ile değerlerinin düşeceğine dair haberlerin yaygınlaşması, ilgili sektör ya da şirkette hammadde temini ya da maliyet artışlarına yönelik beklentiler, global piyasalardaki olumsuz haberlerin kelebek etkisiyle yurtiçi piyasaları da olumsuz etkilemesine bağlı olarak düşüş trendine geçiş öngörüleri oluşması ve en önemli neden olarak yatırımcılarda hisse senedinin değerinin düşeceği beklentisi ve bu psikolojiyle işlem yapma dürtüleri açık pozisyonlar yaratılması için fırsat oluşturabilir.
Bu yazıyı sevdiyseniz, Borsanın İzinden Borsa Sözlüğü sayfamızı da mutlaka ziyaret edin. Orada diğer borsa terimlerine yönelik de açıklamalar bulabilirsiniz. Ayrıca, Borsanın İzinden Atölye’yi de ziyaret etmeyi unutmayın. Açığa Satış işleminin İngilizce olarak tanımını da okumak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.
Ibrahim Babadagi
Yazar1984 yılında İzmir'de doğdum. Ege Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünden mezun olduktan sonra, çeşitli firmalarda satış yöneticiliği yaptım. 2009'dan beri finansal piyasalarda trading ile ilgiliyim.
Emeğinize saygılar sunarım