Sevgili dostlar,
Türkiye finansal tarihinin hiçbir döneminde fonlar bu kadar popüler olmamıştır. 2022 sonrası başlayan “NAS” politikasıyla Borsa İstanbul inanılmaz yükselişler kaydetti, bu aşamada, Borsa İstanbul’a yatırım yapan fonlar da oldukça fazla popüler oldu ve arttı.
Muhtemeldir ki, geçmişte bu dönem kadar hiçbir dönemde fonlar bu kadar sık konuşulmadı veya fonlara bu kadar yüksek miktarlı paralar yatırılmadı.
Bunu tabi bir kazanç olarak almak lazım, her yatırım enstrümanının iyi veya kötü zamanları oluyor, burada da, NAS dönemi bitince ve çetin piyasa şartları başlayınca, aynı Borsa İstanbul’un herhangi bir hisse senedi gibi, fonlar da düşüşe geçti ve popülaritesini yitirdi.
Yine de, fonların genel halka yayılmasının önüne hiçbir şey geçemedi.
Şu an sokaktaki adamdan mahalledeki berbere herkesin fonlarla ilgili az çok bildiği bazı temel şeyler var.
Peki bunlar doğru mu?
Gelin hep beraber, fon başlığının altındaki onlarca başlıktan biri olan Serbest Fon’u size anlatalım.
Serbest Fon Nedir?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, yatırım dünyasında yüksek getiri potansiyeli arayan, risk yönetimini bilen ve piyasaları aktif şekilde takip eden yatırımcılar için serbest fonlar dikkat çekici bir seçenek haline gelmiştir. Özellikle klasik yatırım fonlarından farklı olarak daha geniş bir yatırım evrenine sahip olmaları, bu fonları birçok profesyonel yatırımcının radarına sokmaktadır. Peki serbest fon tam olarak nedir? Kimler yatırım yapabilir?
Serbest fon (diğer adıyla hedge fon), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirlenmiş nitelikli yatırımcılara yönelik kurulan ve klasik yatırım fonlarına kıyasla çok daha esnek yatırım stratejileri izleyebilen fon türüdür.
Bu fonlar;
- Kaldıraç kullanabilir,
- Açığa satış yapabilir,
- VİOP gibi türev araçları aktif biçimde kullanabilir.
Yani serbest fonlar, sadece hisse senedi ya da tahvil gibi geleneksel enstrümanlarla sınırlı kalmaz. Bu yönüyle aktif trade eden, arbitraj fırsatlarını kollayan ve piyasadaki dalgalanmalardan fayda sağlamayı amaçlayan bir fon yapısından söz ediyoruz.
Serbest Fonlara Kimler Yatırım Yapabilir?
Serbest fonlara sadece nitelikli yatırımcılar yatırım yapabilir. SPK’ya göre nitelikli yatırımcı;
- En az 1 milyon TL ve üzeri portföy büyüklüğüne sahip gerçek ya da tüzel kişilerdir.
- Bu yatırımcılar, finansal okuryazarlığı yüksek ve risk alma kapasitesi bulunan bireylerden oluşur.
- Bu sınırlama, fonların uyguladığı karmaşık stratejilerin herkes için uygun olmamasından kaynaklanır.
Serbest Fonlar Hangi Finansal Araçları Barındırabilir?
Serbest fonlar geniş bir finansal enstrüman yelpazesiyle yatırım yapabilir:
| Yatırım Aracı | Kullanım Amacı |
|---|---|
| Hisse Senetleri | Uzun veya kısa pozisyon alma |
| Tahvil ve Bono | Düşük riskli getiri aracı olarak |
| Türev Ürünler (Vadeli işlemler, opsiyonlar) | Kaldıraç ve hedge amaçlı |
| Döviz ve Emtia | Kur riski yönetimi ve çeşitlendirme |
| Repo, Ters Repo | Kısa vadeli likidite yönetimi |
Yani fon yöneticileri, piyasa koşullarına göre her türlü aracı esnek biçimde kullanabilir.
Serbest Fonların Avantajları
Serbest fonlar, profesyonel yatırımcılara ciddi avantajlar sağlar:
- Esnek Yatırım Stratejileri: Piyasa düşerken de kazanç sağlanabilir.
- Aktif Yönetim: Piyasaya göre pozisyonlar anlık olarak değiştirilebilir.
- Yüksek Getiri Potansiyeli: Kaldıraç ve çeşitlendirme sayesinde getiri potansiyeli artar.
- Riskten Korunma: Hedge mekanizmaları daha gelişmiştir.
Serbest Fonların Dezavantajları
Ancak her yatırım aracında olduğu gibi, serbest fonların da bazı riskleri vardır:
- Yüksek Risk: Kaldıraçlı işlemler büyük kayıplar getirebilir.
- Likidite Sorunları: Çoğu fon günlük işlem görmez, çıkış süresi uzundur.
- Yüksek Yönetim Ücretleri: Başarıya dayalı performans komisyonu ödenebilir.
- Şeffaflık Eksikliği: Stratejiler tam olarak açıklanmaz, yatırımcı bazı detayları bilemeyebilir.
Serbest Fonlarda Yönetim Ücreti
Serbest fonlarda iki tür ücretlendirme karşımıza çıkar:
- Yönetim Ücreti: Aylık ya da yıllık bazda sabit olarak alınır.
- Performans Ücreti: Fon, belirli bir getiri seviyesini aşarsa ekstra ücret alınır (örneğin %20 kar payı).
Bu ücretler fon izahnamesinde belirtilir ve yatırım kararı öncesinde dikkatle incelenmelidir.
Serbest Fonlar Riskli mi?
Evet, çünkü serbest fonlar kaldıraç kullanabilir ve kısa pozisyon alabilir. Piyasa ters hareket ettiğinde zarar ihtimali ciddi şekilde artar. Dolayısıyla spotta kaybettiğinizden daha yüksek miktarlar kaybedebilirsiniz veya diğer fonlara oranla ya da Borsa İstanbul’un o aralıktaki düşüşüne oranla daha yüksek kayıplar mevcut olabilir. Tabi bunu tam tersi için de söyleyebiliriz, kaldıraç kullanıldığı için veya hedge yapılabildiği için, daha yüksek kazançlar veya daha az kayıplar da mümkündür.
Serbest Fonların Performans Ölçütleri Nelerdir?
Genellikle mutlak getiri hedeflenir. Yani fon yöneticisinin amacı, piyasadan bağımsız olarak pozitif getiri sağlamaktır. Ancak bazı fonlar BIST 100 ya da benzeri endeksleri de referans alabilir. Fonlar genelde en yakın rakip firmaların en bilinen fonlarını veya BIST100’ün performansını baz değer olarak alırlar.
Serbest Fonlarda Likidite Durumu Nasıldır?
Serbest fonların çoğu günlük alım-satıma açık değildir. Çıkış için T+2 beklenebilir. Araya tatil girerse bu süreç daha da uzayabilir. Yani emir verdikten 2 gün sonra alım satım gerçekleşebilir. Unutmayın, Serbest fonlarda genellikle ileri fiyat uygulaması geçerlidir. Bu, satış talimatınızın verildiği günün fiyatı yerine, bir sonraki iş gününün fiyatının esas alınacağı anlamına gelir.
Serbest Fonların Geleneksel Yatırım Fonlarından Farklı Nelerdir?
| Kriter | Serbest Fonlar | Geleneksel Fonlar |
|---|---|---|
| Yatırımcı Profili | Nitelikli yatırımcı | Tüm yatırımcılar |
| Araç Çeşitliliği | Çok geniş (türev, açığa satış, kaldıraç) | Sınırlı |
| Getiri Stratejisi | Mutlak getiri | Endekse paralel getiri |
| Likidite | Düşük | Genelde günlük |
Serbest Fonlar Her Zaman Yüksek Getiri Sağlar Mı?
Hayır. Getiri potansiyeli yüksek olsa da piyasa koşulları ve strateji hataları büyük kayıplara yol açabilir. O yüzden serbest fonlar riskli fonlar kategorisine girebilir. Yatırım yapmadan önce risk algınızı iyi ayarlamanız gerekir. Piyasa ile aynı oranda kazanan veya kaybeden fonlar sizin risk algınıza daha uygun fonlar olabilir.
Serbest Fonlar Kısa Vadeli Yatırım İçin Uygun Mudur?
Likidite kısıtları nedeniyle genellikle orta-uzun vadeli stratejiler için uygundur. Ancak bazı fonlar kısa vadeli al-sat fırsatları da yaratabilir. Yine de kısa vadeli fon alıp satmak çok mantıklı değildir, çünkü T+2’den dolayı, yani emri verdiğiniz fiyat ve günle, gerçekleşen fiyat ve gün aynı olmayacağından, trade amaçlı fon alım satımı amacına uygun olmayacaktır.
Borsanin Izinden
Araştırma EkibiBorsanın İzinden Araştırma Ekibi olarak size trading terimlerini, güncel finans haberlerini, finans başlıklarını, borsalar, forex ve kripto market ile ilgili en son gelişmeleri ve bilinmesi gerekenleri aktarıyoruz.
