Sevgili dostlar, sizlere bugün Swap kavramından bahsedeceğim. Swap kavramı tabi geniş bir kavram, finansal piyasaların farklı kollarında farklı anlamlar yüklenebiliyor. Ben bu sefer, Forex tarafında kullanılan SWAP’ı anlatacağım sizlere.
Hızlıca başlayalım.
Swap Nedir?
Swap kelimesi kulağa havalı gelse de, aslında yatırımcının cebini doğrudan ilgilendiren çok temel bir kavramdır. Finansal piyasalarda “swap”, pozisyonunu gece boyunca açık tutan yatırımcının karşılaştığı faiz farkıdır. Basitçe söylemek gerekirse: swap, taşıma maliyetidir.
Daha da netleştireyim.
Sen diyelim ki Forex piyasasında bir parite aldın. Pozisyonu gece 00:00’a kadar kapatmadın. İşte o anda devreye merkez bankalarının uyguladığı faiz farkları girer. Eğer aldığın paranın faizi, sattığın paranın faizinden yüksekse hesabına swap geliri yazılır. Tam tersi olursa, yani düşük faizli bir para birimini alıp yüksek faizli bir para birimini satarsan, işte o zaman hesabından swap kesintisi yapılır.
Karışık mı geldi?
Aslında pek karışık değil, devam edelim.
Swap Türleri Nelerdir?
Swap denince tek bir şey sanma. Finans dünyasında swap kelimesi farklı alanlarda farklı anlamlar taşıyabiliyor. Ama ben bunu kafanı karıştırmadan, hem yatırımcı gözünden hem de teknik gözle açıklayacağım. Gel swap türlerine birlikte bakalım:
1- Forex Swap (Taşıma Maliyeti)
Bu, bireysel yatırımcı olarak seni en çok ilgilendiren tür. Forex piyasasında gece pozisyon taşırsan ödeyeceğin (ya da alacağın) faiz farkıdır. Genellikle paritelerde işlem yaparken karşına çıkar.
Örnek: USD/TRY aldın. Amerikan Merkez Bankası’nın faizi düşük, Türkiye’nin faizi yüksekse bu işlemde pozisyon taşımanın maliyeti seni etkiler. Swap ya gelir olarak yazılır ya da gider olarak kesilir.
2- Faiz Swapı (Interest Rate Swap)
Bu tür genelde büyük kurumlar arasında olur. Bir taraf sabit faizli borcunu, değişken faizli borçla takas eder. Amaç? Faiz riskini dengelemek.
Örnek: Banka A sabit faizli, Banka B değişken faizli kredi kullanıyor. Bunlar swap anlaşması yaparak faiz yüklerini birbirine göre optimize eder.
3- Kur Swapı (Currency Swap)
İki farklı para birimi üzerinden yapılan swap anlaşmasıdır. Hem anapara hem faiz takası yapılır. Uluslararası ticaret yapan şirketler ya da merkez bankaları tarafından kullanılır.
Örnek: Türkiye ile Katar arasında zaman zaman yapılan kur swap anlaşmaları bu türdendir. Amaç, döviz likiditesini sağlamaktır.
4- Vade Swapı (Roll-over Swap)
Vadeli işlemlerde pozisyonu bir sonraki vadeye taşımak için yapılan anlaşmadır. Genellikle vadeli kontratlarda, özellikle emtia veya endeks işlemlerinde görülür.
Örnek: Bir emtia kontratının vadesi dolmak üzereyse ve pozisyonu kapatmak istemiyorsan, bu kontratı bir sonraki vadeye taşırsın. İşte bu taşıma işlemi vade swapıdır.
Kısaca Özetle:
- Bireysel yatırımcı için en önemli olanı Forex Swap.
- Kurumlar içinse faiz ve kur swapı büyük önem taşıyor.
- Swap bazen maliyet, bazen avantajdır. Ama her zaman bilinçli kullanılması gerekir.
Forex’te Swap Kavramı ve Örnekleri
Forex’te bir parite aldığında, aslında iki para birimiyle aynı anda işlem yaparsın. Birini alırsın, diğerini satarsın. İşte bu iki para biriminin merkez bankalarının faiz oranları swapın temelini oluşturur.
Eğer pozisyonu gece 00:00’a taşırsan, bu faiz farkı senin hesabına ya artı olarak yazılır ya da eksi olarak düşer.
Yani sen pozlarını bir gün sonraya taşırsan, ya bir swap gelirin olur, ya bir swap giderin.
Swap Geliri ve Swap Zararı
Swap Geliri:
Yüksek faizli para birimini alıp düşük faizli para birimini satarsan.
Örnek: USD/TRY Sell (sat) işlemi yaparsan, yüksek faizli TRY alıp düşük faizli USD sattığın için swap geliri elde edebilirsin.
Swap Zararı:
Düşük faizli para birimini alıp yüksek faizli para birimini satarsan.
Örnek: USD/TRY Buy (al) işlemi yaparsan, düşük faizli USD alıp yüksek faizli TRY sattığın için swap zararı ödersin.
Gerçek Hayattan Bir SWAP Örneği
Diyelim ki bir yatırımcı 1 lot USD/TRY long (alış) pozisyonu açtı.
Pozisyon büyüklüğü: 100.000 USD
Swap oranı: -50 puan (günlük yaklaşık -50 TRY)
Pozisyon 10 gün taşındı.
Hesaplama: 10 gün × -50 TRY = -500 TRY swap zararı
Bu, pozisyon kapatılmasa bile, sadece gece taşıdığı için cebinden çıkan paradır.
Neden Swap’ı Bilmek Önemli?
Çünkü uzun süre açık tutulan pozisyonlarda, swap kar/zararını ciddi biçimde etkileyebilir. Karlı bir işlem swap yüzünden zarara dönüşebilir. Veya tam tersi: swap geliri ile pozisyon desteklenebilir.
Swap Point Nasıl Hesaplanır?
Swap point dediğimiz şey aslında “swap oranı” demek. Yani bir pozisyonu gece taşırsan, ne kadar faiz farkı ödeyeceğini veya alacağını gösteren değerdir. Genelde broker ekranında “puan” olarak görünür. Ama bu puanlar nasıl hesaplanıyor? Hadi gel birlikte adım adım bakalım.
1- Temel Mantık: İki Para Biriminin Faiz Farkı
Swap point hesabının temeli şu formüle dayanır:
Swap = (Faiz Oranı A – Faiz Oranı B) × Gün Sayısı × Lot Büyüklüğü / 365
Burada:
Faiz Oranı A: Aldığın para biriminin faizi
Faiz Oranı B: Sattığın para biriminin faizi
Lot: Genelde 100.000 birim (standart lot)
365: Yılın gün sayısı (bazen 360 alınabilir)
2- Örnekle Açalım: EUR/USD Paritesinde Swap Hesabı
Diyelim ki:
EUR faiz oranı: %4
USD faiz oranı: %5,5
Lot: 1 standart lot (100.000 birim)
Gün: 1
Swap hesabı:
Swap = (4 – 5,5) × 1 × 100.000 / 365
Swap = -1,5 × 100.000 / 365 = -410 puan
Yani bu işlemi alış yönünde (EUR al USD sat) yaparsan, yaklaşık -410 swap puanı hesabından düşülür.
3- Swap Point Neden Önemli?
Çünkü senin işlem platformunda gördüğün -17 ya da +22 gibi swap değerleri işte bu puanların sonucudur. Ama dikkat: Her aracı kurum bu değeri farklı hesaplayabilir. Çünkü:
- Spread’e kendi karlarını ekleyebilirler
- Swap-free hesaplarda başka yollarla denge kurabilirler
- Pazartesi-Cuma değil, Çarşamba gecesi 3 günlük swap alınır (haftasonu için)
4- Swap Puanı ile Gerçek Tutar Nasıl Hesaplanır?
Diyelim ki broker swapı -45 puan gösteriyor. Bu puan, 1 lot için geçerlidir.
Senin pozisyonun 0.2 lot ise:
Gerçek swap = -45 × 0.2 = -9 puan
Eğer 1 puan = 1 USD ise bu, -9 USD swap zararı demektir.
Swap İşleminin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Swap işlemi, çoğu yatırımcı için “göz ardı edilen ama cebine doğrudan dokunan” bir konudur. Kimi zaman sana ekstra kazanç sağlar, kimi zaman da fark etmeden kârını kemirir. Gel swap işlemini hem avantajlarıyla hem de dezavantajlarıyla masaya yatıralım.
Avantajları:
1- Swap Geliriyle Ekstra Kazanç Sağlayabilirsin
Eğer yüksek faizli para birimini alır, düşük faizli olanı satarsan, her gece hesabına faiz farkı kadar swap geliri yazılır. Özellikle uzun vadeli pozisyonlar için ciddi bir ek kazanç olabilir.
Örnek: USD/JPY sell işleminde, Japon yeni düşük faizli olduğu için USD’yi satar, JPY’yi alırsan swap geliri elde edebilirsin.
2- Carry Trade Stratejisi Uygulanabilir
Swap avantajı, carry trade stratejilerinin temelidir. Yani yüksek faizli ülke para birimlerine yatırım yaparak sadece pozisyonu açık tutarak kazanç elde edebilirsin.
3- Portföy Çeşitliliği Sağlar
Swap kullanımı, yatırımcının sadece fiyat hareketinden değil, faiz farklarından da gelir elde etmesini sağlar. Bu da portföyüne ek bir gelir kanalı ekler.
Dezavantajları:
1- Swap Maliyeti Karını Eritebilir
Swap zararı, özellikle düşük faizli bir para birimini alıp yüksek faizli birini sattığında ortaya çıkar. Uzun vadeli işlemlerde bu zarar ciddi boyutlara ulaşabilir.
Örnek: USD/TRY alış işlemi açarsan, Türkiye’deki yüksek faiz nedeniyle her gece ciddi miktarda swap ödersin.
2- Pozisyonu Zamanında Kapatmak Zorlaşabilir
Pozisyonun swap zararı biriktirmeye başladığında, fiyat hedefin gelse bile swap maliyeti yüzünden pozisyonu erken kapatmak zorunda kalabilirsin. Bu da işlem disiplinini bozabilir.
Hafta Sonu 3 Günlük Swap Uygulaması
Çarşamba gecesi alınan 3 günlük swap kesintisi, çoğu yatırımcıyı hazırlıksız yakalar. Sadece bir gece taşıyacağını sanarsın ama 3 gecelik swapla karşılaşabilirsin.
4- Broker’a Göre Değişen Şeffaflık
Swap oranları aracı kurumdan kuruma değişebilir. Bazı broker’lar bu konuda şeffaf olmaz, swap oranlarını manipüle edebilir. Bu da yatırımcı için dezavantajdır.
Sıkça Duyduğumuz Swap Anlaşması Nedir?
Son yıllarda haberlerde sıkça şu cümleleri duyduk:
“Türkiye, Katar ile swap anlaşması yaptı.”
“Merkez Bankası yeni swap hattı kurdu.”
Peki nedir bu swap anlaşması? Hangi durumlarda yapılır ve kimin işine yarar?
Swap Anlaşması Ne Demek?
Swap anlaşması, iki ülkenin merkez bankaları arasında yapılan para takası sözleşmesidir. Bu anlaşma sayesinde iki ülke, birbirlerinin para birimini önceden belirlenen kurdan ve vadeyle takas eder.
Amaç, genellikle döviz likiditesini artırmak, kur üzerindeki baskıyı azaltmak ve ticaretin daha sağlıklı yürümesini sağlamaktır.
Bu Anlaşma Nasıl İşliyor?
Örnek:
Türkiye ile Katar bir swap anlaşması yaparsa, Türkiye Katar’dan QAR (Katar Riyali) alır, karşılığında TL verir.
Bu işlem belli bir süre sonra aynı kur üzerinden geri alınmak üzere yapılır.
Yani ortada bir borç ya da hibe yok.
Geçici bir takas var. Her iki taraf da ileride verdiği parayı geri alacak.
Swap Anlaşmasının Amaçları Nelerdir?
- Döviz Rezervlerini Güçlendirmek: Swap anlaşmalarıyla merkez bankası döviz rezervlerini geçici olarak artırabilir. Bu, piyasalara “güçlüyüm” mesajı verir.
- Kur Üzerindeki Baskıyı Azaltmak: Kurun aşırı oynak olduğu dönemlerde, swap hattı döviz talebini rahatlatır.
- İkili Ticareti Kolaylaştırmak: İki ülke kendi para birimleriyle ticaret yaparsa, dövize olan ihtiyaç azalır. Swap hattı bu ticareti kolaylaştırır.
Swap Anlaşmasının Bireysel Yatırımcıya Etkisi Var mı?
Dolaylı da olsa var. Swap anlaşmaları genellikle ekonomik istikrar, döviz kuru dengesi ve piyasa güveni açısından pozitif algılanır. Bu da hem kurların seyrini hem de borsadaki havayı etkileyebilir.
Yani sen USD/TRY işlemi yaparken, bir swap anlaşması haberi geldiğinde paritenin tepkisini görebilirsin.
Finansal piyasalarda başarı sadece grafik okumakla, teknik analizle ya da hisse seçmekle sınırlı değil. Oyunun görünmeyen kurallarını da bilmek gerekiyor. İşte swap da bu kurallardan biri. Küçük gibi görünen ama uzun vadede yatırımcının cüzdanına doğrudan dokunan bir detay.
Bu yazı serisinde swap nedir, nasıl işler, avantajları ve dezavantajları nelerdir, hatta merkez bankaları arasında yapılan swap anlaşmalarına kadar pek çok konuyu sade bir dille ele aldık.
Borsanin Izinden
Araştırma EkibiBorsanın İzinden Araştırma Ekibi olarak size trading terimlerini, güncel finans haberlerini, finans başlıklarını, borsalar, forex ve kripto market ile ilgili en son gelişmeleri ve bilinmesi gerekenleri aktarıyoruz.
