Merhaba dostlar, ekonomi dünyasında gezinirken bazen en basit şeyler en büyük sırları ortaya koyar, değil mi? Bugün sizlerle Big Mac Endeksi’ni konuşacağız, ki bu hem eğlenceli hem de piyasaları anlamak için harika bir araç. Hadi birlikte bu endeksin ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve trade kararlarında nasıl rol oynayabileceğini keşfedelim.
Big Mac Endeksi Nedir? Nasıl Hesaplanır?
Ekonomi gibi karmaşık bir alanı anlamak için bazen günlük hayattan örnekler kullanmak en etkili yol olur. Big Mac Endeksi tam da bu noktada devreye girer, fast food zinciri McDonald’s’ın ünlü hamburgerini baz alarak ülkelerin para birimlerini karşılaştırır. Bu endeks, 1986 yılında The Economist dergisi tarafından ortaya atılmış bir kavramdır ve o günden beri finans çevrelerinde popülerliğini korur. Temelinde, aynı ürünün farklı ülkelerdeki fiyatlarını inceleyerek para birimlerinin gerçek değerini ölçmek yatar.
The Economist’in bu fikri ortaya koymasının arkasında, karmaşık ekonomik modeller yerine anlaşılır bir yöntem arayışı vardır. Pam Woodall gibi gazetecilerin katkısıyla doğan endeks, başlangıçta bir şaka gibi görünse de zamanla ciddi bir referans haline gelmiştir. Bugün trade yapanlar için, döviz kurlarının adil olup olmadığını hızlıca kontrol etmek adına vazgeçilmez bir göstergeye dönüşmüştür. Bu sayede, piyasalardaki dengesizlikleri erken fark edip pozisyon alabilirsiniz.
SAGP- Big Mac Arasındaki İlişkisi
Satın alma gücü paritesi, yani SAGP, farklı ülkelerdeki aynı mal sepetinin fiyatlarını karşılaştırarak para birimlerinin gerçek değerini belirleyen bir kavramdır. Big Mac Endeksi, bu teoriyi pratikte uygulamak için mükemmel bir örnek sunar, çünkü aynı hamburgeri dünyanın her yerinde benzer standartlarda bulabilirsiniz. Bu ilişki, endeksin temelini oluşturur ve döviz kurlarının teorik olarak eşitlenmesi gerektiğini vurgular.
SAGP’ye göre, uzun vadede kurlar fiyat farklarını dengelemeli, aksi takdirde arbitraj fırsatları doğar. Big Mac Endeksi burada devreye girer, hamburgerin fiyatını SAGP’nin bir proxy’si olarak kullanarak para birimlerinin aşırı değerli veya değersiz olup olmadığını gösterir. Bu, traderlar için önemli çünkü kur sapmalarını erken tespit etmek, forex pozisyonlarında avantaj sağlar.
Kısaca, SAGP ve Big Mac ilişkisi, ekonomi teorisini günlük hayata indirger ve bu da endeksin kullanım alanlarını genişletir.
Big Mac Endeksi Ne İçin Kullanılır?
Big Mac Endeksi, ekonomi meraklıları için eğlenceli bir başlangıç noktası olsa da, asıl değeri pratik uygulamalarında yatar. Trade dünyasında, bu endeks para birimlerinin göreceli gücünü hızlıca değerlendirmek için kullanılır ve yatırımcılara global dengesizlikler hakkında ipucu verir. Özellikle gelişmekte olan piyasalarda, resmi verilerin ötesinde bir bakış açısı sunar.
Para birimlerinin aşırı değerlenmesini tespit etmek. Satın alma gücünü karşılaştırmak. Enflasyon trendlerini izlemek. Döviz piyasalarındaki fırsatları belirlemek. Ekonomik politikaların etkisini değerlendirmek. Bu maddeler, endeksin trade stratejilerinde nasıl entegre edilebileceğini gösterir.
Big Mac Endeksi soyut ekonomi kavramlarını somutlaştırarak karar alma sürecini kolaylaştırır. Endeksin bu çok yönlülüğü, onu sadece bir gösterge olmaktan öte bir strateji parçası yapar.
Big Mac Endeksi Nasıl Hesaplanır?
Hesaplama, basit bir matematikle başlar: İki ülkedeki Big Mac fiyatlarını yerel para birimlerinde alıp, birini diğerine böleriz. Bu, örtülü döviz kurunu verir ve gerçek kur ile karşılaştırılır.
Örtülü Kur = Ülke A Big Mac Fiyatı / Ülke B Big Mac Fiyatı
Farkı yüzdeye çevirerek para biriminin ne kadar aşırı ya da eksik değerli olduğu bulunur.
Yüzde Fark = ((Gerçek Kur – Örtülü Kur) / Örtülü Kur) * 100
Big Mac Endeksi Nasıl Yorumlanır?
Big Mac Endeksi yorumu, hesaplanan oranlara dayalı bir bakış gerektirir ve traderlar için kur dengesizliklerini işaret eder. Eğer örtülü kur gerçek kurdan düşükse, yerel para undervalued, yani değersizleşmiş demektir. Bu, potansiyel alım fırsatlarını gösterir.
Yorumda, yüzde farkı odaklanırız; örneğin %10 undervalued, para biriminin olması gerekenden ucuz olduğunu söyler. Ancak, bu tek başına yatırım sinyali değildir, enflasyon gibi faktörlerle birleştirilmelidir.
Kısaca, endeks piyasaların adil olup olmadığını test eder ve stratejik kararlara katkı sağlar. Bu yorumlar, BIST gibi yerel borsalarla ilişkisini düşünmeye iter.
Endeksin yorumu, globalden lokale geçişte köprü olur ve BIST performansı gibi konulara kapı aralar.
Big Mac Endeksi ve BIST Performansı Arasında Bir İlişki Var Mıdır?
Big Mac Endeksi ile BIST performansı arasında doğrudan bir ilişki olmasa da dolaylı bağlantılar traderları ilgilendirir. Endeks, TL’nin global değerini yansıttığı için kur dalgalanmalarını öngörebilir, ki bu da BIST’i etkiler. Örneğin, düşük değerli TL, ihracatçı şirketleri olumlu etkileyebilir.
Ancak bu ilişki şartlara bağlıdır. Enflasyon yüksekse endeks negatif sinyal verir, BIST’te volatilite artar. Trade yaparken, endeksi diğer göstergelerle birleştirmek şarttır, yatırım tavsiyesi olarak görmemek gerekir.
Big Mac endeksi BIST’e dolaylı bir ayna tutar ve piyasaları bütüncül izlemeyi teşvik eder.
2025 Big Mac Endeksi
Big Mac Endeksi, The Economist dergisi tarafından yayımlanan ve para birimlerinin satın alma gücünü karşılaştıran gayri resmi bir göstergedir. Endeks, ABD’deki Big Mac fiyatına göre yerel para birimlerinin aşırı değerli veya eksik değerli olduğunu gösterir.
Aşağıdaki tablo, 2025 yılı verilerine göre Big Mac fiyatlarının ABD Doları’na karşı durumunu listelemektedir. ABD’de Big Mac fiyatı 6,01 $ olarak baz alınmıştır.
| Ülke | Dolar Karşısındaki Durum (Yüzde) | Big Mac Fiyatı (USD) |
|---|---|---|
| Aşırı Değerli Para Birimleri | ||
| İsviçre | +49.6 | $8.99$ |
| Uruguay | +29.6 | $7.80$ |
| Norveç | +22.1 | $7.34$ |
| İsveç | +21.8 | $7.32$ |
| Danimarka | +16.6 | $7.01$ |
| Euro Bölgesi | +15.2 | $6.92$ |
| Britanya | +13.5 | $6.82$ |
| ABD | BASE (0.0) | $6.01$ |
| Eksik Değerli Para Birimleri | ||
| Kosta Rika | -1.0 | $5.95$ |
| İsrail | -1.1 | $5.94$ |
| Polonya | -3.4 | $5.81$ |
| Kolombiya | -5.2 | $5.70$ |
| Türkiye | -6.9 | $5.59$ |
| Kanada | -9.0 | $5.47$ |
| Singapur | -10.0 | $5.41$ |
| Lübnan | -10.8 | $5.36$ |
Türkiye Big Mac Endeksi 2025
2025 Big Mac Endeksi, Türk Lirası’nın ABD Doları’na karşı satın alma gücü paritesi açısından durumunu belirlemektedir. Bu veriler, kişisel yorum katılmaksızın sadece istatistiksel bir karşılaştırma sunar.
Aşağıdaki tablo, 2025 yılındaki Türkiye’ye ait Big Mac Endeksi verilerini detaylandırmaktadır:
| Veri Alanı | Değer (Temmuz 2025) |
|---|---|
| Türkiye’de Big Mac Fiyatı | ₺225.00 |
| ABD’de Big Mac Fiyatı (Baz) | US$6.01 |
| Zımni Satın Alma Gücü Paritesi (Zımni PPP) | 37,44 ₺ (225.00 ₺ / 6.01 $ = 37.44) |
| Gerçek Piyasa Döviz Kuru | 40,22 ₺ |
| Dolar Karşısındaki Durum | 6.9% eksik değerli |
*Bu yazıdaki tüm veriler, The Economist dergisi tarafından yayımlanan 2025 yılı Temmuz ayı Big Mac Endeksi raporundan alınmıştır. (İlgili kaynak; https://www.economist.com/interactive/big-mac-index)
Big Mac Endeksi, para birimlerinin değerini bilimsel olarak değil, gayri resmi ve popüler bir şekilde karşılaştıran bir göstergedir ve kapsamlı bir ekonomik analizin yerine geçmez.
Tablolarda yer alan Dolar fiyatları, Endeks’in yayımlandığı tarihteki gerçek piyasa döviz kuru ile yerel Big Mac fiyatı kullanılarak hesaplanmış yaklaşık değerlerdir.
Sevgili dostlar, Borsanın İzinden ekibi olarak size bir duyurumuz var.
Kripto para ekosistemine olan ilgiyi desteklemek ve bu dinamik dünyada güvenilir bir rehber olmak için yeni başlayanlardan deneyimli yatırımcılar kadar herkese değer katacak anlaşılır ve uygulanabilir bilgileri paylaştığımız Borsanın İzinden Kripto’ya hemen göz atabilirsiniz!
