Dostlar, herkese merhaba.
Herkes bu Trading konusuna en temel soru olan “Trade Ne Demek?” sorusuyla başlıyor. Sonrasında disiplinli olanlar, hırslı olanlar, düşünce kalkmasını bilenler bir şekilde ilerliyor ve daha detay sorulara erişip, onların cevabını arayarak, bularak, kendilerini daha da geliştiriyorlar. Şimdi, ileri seviye Trader’ların kafalarını karıştıran ve hep bir cevap aradıkları temel soruyu sorup, ona cevap arayalım. Soru şu:
Trading işinde her kapıyı açan altın anahtar var mıdır?
Yani yükselişte de, düşüşte de, testerede de iyi para kazanmanız mümkün mü? Trading’e başlayan herkesin bir zamanlar aradığı o “kutsal kase” (“holy grail”) bulunabilir bir şey mi? Bu zincirde biraz gevezelik yapalım.
Geride bıraktığımız trend zamanlarında çok çok iyi paralar kazanan bazı arkadaşlarımın, bu testere döneminde kazanamadığını ve hatta, bundan dolayı elindeki sistemi (sistemleri) suçladığını, belli bir özgüven kaybı yaşadıklarını görüyorum. Kazanç zamanlarındaki o coşkunun, mutluluğun ve özgüvenin yerini, cesaretsiz, suçlu arayan, elindeki sistemi eğip bükmeye çalışan bir kurban psikolojisi almış gözüküyor. Bu da ister istemez önce psikolojiyi, sonra sonuçları etkiliyor. Bunun temel sebebinin Trade Ne Demek sorusundan bir türlü sıyrılıp, asıl sorulara gelinememesi olduğunu düşünüyorum.
Öncelikle, şunun altını çok kalın çizmek gerekiyor. Geçmişte çalışan ve size para kazandıran bir sistem, şu an size para kazandırmıyorsa; bu o sistemin BOZUK olması anlamına gelmez. Sadece o sistemin şu anki piyasalara uygun olmadığını gösterir. Bu ikisi çok temel bir farktır. Hep hatırlattığım gibi, sizi her badireden harika bir şekilde kurtaran ve kasanıza sürekli yeni paralar ekleyen mükemmel bir sistem yoktur ama bu hayalle mükemmel yapılmak için bozulan bir sürü iyi sistem vardır.
Her piyasada her an sürekli kazanacak sistemler tasarlamak o meşhur “holy grail”i, her kapıyı açan anahtarı aramak gibidir. Hem mümkün değildir, hem de sizi yorar. Konfüçyüs’ün çok sevdiğim bir cümlesi var, diyor ki, “En zor şey, kapkaranlık bir odada, siyah bir kediyi aramaktır, hele ki, odada siyah bir kedi yoksa”.
Size sonda söyleyeceğimi, önde söyleyeyim: Odada siyah bir kedi yok. Aramayı bırakın.
Şu çok net ki, benim burada “aramayı bırakın” demem, tek başına size aramayı bıraktırmayacak. Çünkü zamanında ben de, karanlık odadaki siyah kediyi, her kapıyı açan altın anahtarı bulmak için aylarımı verdim. Piyasanın her halinden para kazanmam gerektiğini düşündüm. Hayallerime göre, piyasa yükselirken de, düşerken de, testere şeklinde ilerlerken de bir şekilde para kazanabilirdim. Piyasanın her halinde işlem yapılabilirdi, hem de aynı agresiflikte, aynı pozisyon büyüklüğünde, aynı yöntemlerle.
Olgunlaştıkça bunun neredeyse imkansız olduğunu çok acı tecrübelerle anladım. Geçmişte: ralli bitti, rallideki agresif pozisyon büyüklüğüyle testereye yakalandım, para kaybettim. Piyasanın ayıya döndüğünü anlayamadım, para kaybettim.Kaybettikçe hırslandım, daha çok kaybettim. Gel zaman git zaman, anladım ki, Piyasa bazen size çuvalla verir. Bazen de hiç vermez, hatta almaya çalışır. Tek yapmanız gereken şey, piyasanın size “vermediği”, hatta sizden “almaya çalıştığı” zamanları tanımak, bilmek ve diğer zamanlardan AYRIŞTIRMAK.
Bu ayrıştırmayı yaptıktan sonra, piyasanın sizden almaya çalıştığı zamanı bilip, ona göre çözümler üretmeye başlıyorsunuz. Ya nakitte kalıp sisteminiz için doğru zamanı bekliyorsunuz ya da içeride ama düşük pozisyon büyüklüğüyle takılır hale geliyorsunuz.
Peki, her piyasa dönemi için ayrı ayrı sistemler tasarlanabilir mi? Tabi tasarlanabilir. Yani trend zamanında trend following, testere zamanında kısa vadeli al sat yapılabilir. Ancak bunun sizin şu an tahmin etmediğiniz handikapları vardır. Özetle, “trend zamanında swing trader olurum, testere zamanında day trader olurum” kulağa çok hoş gelse de, pratikte çok mümkün olmaz. Birbirine karışır, sattığınız gider, testerede ralliye başlar, veya ralli dersiniz dirençte satış gelir, şaşırır kalırsınız, keyfiniz kaçar. Sistemler ve trade karakterleri birbirine karışır, siz ayrıştıramazsınız, her kuşun etini yiyeyim derken zehirlenirsiniz. Elde her iki tarafta da çalışmayan karmaşık bir kafa karışıklığı da kalabilir.
Aslında olay her yerde olduğu kadar basittir: Sisteminiz daha önce çalışıyordu, çok iyi para kazandırdı. Şimdi çalışmıyor. Çünkü piyasa testerede. Bu iş gerçekten bu kadar basittir. Siz eğer “ya bu işte bir terslik var” derseniz, mevzu daha derine gider, eldeki sistemden de olursunuz. Yani, çukurun derinliklerine uzun uzun bakarsanız, çukur da size bakar. Emin olun çukurun da size geri bakmasını istemezsiniz.
Şunu demeye çalışıyorum: “çalışıyorsa ellemeyin, kurcalamayın”. Doğru zamanı bekleyin. Doğru zaman değil bu zaman. Sisteminizin suçu yok. Çoğunluk testerede zaten kazanamaz. Ne algolar, ne robotlar ne profesyonel yönetilen fonlar.
Day trader’lar kazanır mı. Kazanır tabi. Ama onların dip toplamda kazanan oranı yüzde 8-10. Yüzde 8-10 arasına girebilmek için elinizdeki harika sistemi mi bozacaksınız? Sene başından bugüne boşa kürek çekmeyen birini göster bana. Profesyonel fonlar dahil. Yoktur. Varsa da nadirdir. Kendinizi üzmeye değmez. Yurt dışı profesyonel traderlara bakın, çoğu bu dönemde işlem bile yapmıyor. Doğrusu budur.
Yani? Yanisi şu: sizin de zamanınız tekrar gelecek. Zamanınız tekrar gelene kadar kasadaki paradan olmayın, yumruk yiyecekseniz de gardınızı alın, en azından darbeyi daha az hissedin. Herkese bol kazançlar.
Trade Ne Demek Sorusunun Gereksizliği
Yazıyı bitirmeden, şöyle toparlayayım. Trading işinde uzmanlaşmak için doğru soruları sormanız gerek. Çoğu kişi “trade ne demek” sorusuyla başlıyor ancak doğru soru trade ne demek değil. Sorularınızı daha da keskinleştirin.
Bu arada, yazının sonunda size iki link vereceğim. Birincisi, ünlü soru-cevap sitesinde bulduğum bir “Holy Grail gerçekten var mı?” sorusu ve ona gelen güzel cevaplar. Okumak için burayı tıklayın. Ve olur da başka bir Borsanın İzinden yazısı okumak isterseniz, sizin için seçtiğim şu yazıya mutlaka göz atın:
Okumak için Tıklayın!
Bulduğumuz her anahtar günü geldiğinde çalışmadı hocam.