Tüm erken servetini ayrıldığı eşine kaptırdı, 7 yaşındaki çocuğunu kaybetti, ardından babası vefat etti, kurduğu avukatlık firması iş almakta zorlandı, Jack Wheeler ile açtığı yatırım ofisi 1973/1974 senesinde feci zarar etti, 1976’da bu firmasını da kapatmak zorunda kaldı.
Yetmedi, bir gözü katarakt oldu, ameliyat sonrası iyileşmedi, gözüne kan oturdu ve kalıcılaştı. Buna rağmen, başına gelen her şeyle soğukkanlı bir şekilde mücadele etti, ayakta durdu, her akşam yatağa yeni bir şeyler öğrenerek girmeye çalıştı.
Tabi ki, tam 99 yaşında dün hayata gözlerini yuman, Warren Buffet’ın sağ kolu, Berkshire Hathaway’ın başkan yardımcısı, büyük yatırımcı, iş adamı Charlie Munger’den bahsediyorum. Buffet’ın kendisi hakkında “O olmasaydı, şirketi buralara getirmek mümkün değildi” dediği kişi.
Dostlar, bu yazıda, bu zincirde size hem bir Trader olarak, hem de “yaşamın için doldurmaya çalışan” bir profesyonel yaşayıcı olarak Charlie Munger’den ne öğrendiğimi anlatacağım.
İnternette herhangi bir videosunu izlediyseniz, kendisini güler yüzlü, esprili ve sakin kişiliğiyle tanırsınız. Sakinliği aslında çocukluğundan kalma. Kendi “ne olursa olsun soğukkanlı kalmak gerek” kararını nasıl aldığını şöyle anlatıyor:
“Babamın arkadaşlarından biri Nebraska Üniversitesi’nin baş matematikçisiydi. Aileden yoksullardı ama kendisinin olağanüstü zekasının gücü sayesinde yoksulluktan kurtulmuştu. Kendisinin zekası, olgunluğu, bilgisi, yetenekleri beni çok etkilemişti”
“Bir gün evinde bir su sızıntısı keşfetti, su sızıntısı evdeki önemli eşyalara ciddi zararlar vermişti. Bu adam, benim gözlerimin önünde delirdi, çılgına döndü, eşyaları sağa sola fırlatmaya başladı, bu dahi kafadan tam bir delirmişlik fırladı”
“Bu dahinin gözümün önünde bu delirmişliğinde sonra dedim ki, dünyanın en büyük akılları, en büyük dâhiler, en potansiyelli adamlar bile bu mantıksız patlamaların kurbanı olabiliyorsa, o zaman soğukkanlılığını ve hatta cesaretini koruyan herkes oyunun çok ilerisinde olabilir”
“Bu an, benim için tam bir uyanıştı, o zaman anlamıştım ki dünyada çok büyük mantıksızlıklar, çok büyük sıkıntılar, çok büyük aksilikler gelecek başıma, eğer tüm bu aksiliklerin karşısında sakin kalabilirsem, neredeyse tüm sorunları yavaş yavaş çözebilirim”
Charlie Munger’e göre, kişiye sadece ekstra bir zihinsel güç, büyük bir akıl ve yetenek değil, aynı zamanda doğru bir MİZAÇ da gerekliydi. Doğru bir yaklaşımla yönetilemeyen hiçbir sorun çözülemezdi. Bunun bilincine erken vardı ve kendini bu şekilde geliştirdi.
O yüzden zaten yazdığı, söylediği her cümlede dingin bir soğukkanlılığın vermiş olduğu büyük bir olgunluk var. Yüzünde her zaman görebileceğiniz bilge bir gülümseme var. Konuştuğu zaman sürekli cümle aralarına serpiştirdiği esprilerinde bir rahatlık var.
Ben Charlie Munger’i, Warren Buffet’tan daha bilge biri olarak tanıdım, öyle bildim. Tabi ki bu iki mastermind’ı kapıştırmak, karşılaştırmak mantıksız, ancak her ikisini tanımaya da eşit zaman ayırdığım düşünülürse, Charlie Munger’den daha çok şey öğrendim.
Charlie Munger, Bir Trader’a Ne Öğretebilir?
Bu zincirde, Trader olarak ondan öğrendiğim bazı anlatacağım. Öncelikle, bir insanın başarıya ulaşabilmesi için çok büyük bir zeka, çok büyük bir dahilik, çok büyük bir yetenekten ziyade, çok büyük bir disipline sahip olması gerektiğini Charlie Munger’den öğrendim.
Zenginlik ve refah çoğu zaman iyi bir zekanın değil, iyi bir disiplinin ödülüdür. Hayatımda yaşadığım 39 yıl bana bunu çok net olarak gösterdi. Ne büyük zekalar şu an yatakta kıçını kaldırmaktan aciz bir bilseniz. Halbuki, onlardan çok daha az zekalı birileri, kurdukları sistemle, bu sistemin peşinden disiplinle giderek büyük refah içerisindeler.
Charlie Munger de şöyle diyor: “İnanılmaz büyük bir zekaya sahip olmana gerek yok, ortalamanın biraz üstünde bir zekayı çok uzun süre disiplinle buluşturabilirsen, ortalamayla aradaki fark tahmin edemeyeceğin kadar açılacaktır.”
Kendisinden öğrendiğim ikinci şey, ne kadar başarılı bir Trader, ne kadar başarılı bir Yatırımcı olursan ol, asıl önemli olan şeyin soğukkanlı, sakin karar verebilen bir mizaç olduğu.
Çok yüksek IQ’lu onlarca Trader, onlarca yatırımcı, yanlış bir duruştan, yanlış bir mizaçdan ve bunun insana getirdiği panikten, korkudan, psikolojik yükten dolayı büyük goller yiyor.
Şu net ki, Bir Trader olarak, yaptığım analizler doğru olsa bile, eğer o analizin içindeyken kendi mizacımı, duruşumu, sakinliğimi koruyamazsam, o doğru analizden çok yanlış zamanda, hatta para kaybederek çıkabiliyorum.
Charlie Munger şöyle diyor, “Simplicity has a way of improving performance by enabling us to better understand what we are doing.”
Şöyle çevirebiliriz: “İşleri basit tutmak, ne yaptığımızı daha iyi anlamamıza, bu da performansı arttırmamıza yol açıyor”
Bu konudaki takıntımı biliyorsunuz. Zaten hep dediğim şey aynı: grafikleri temizleyelim, olabilecek en temiz çizimleri yapmaya çalışalım, grafiklerden tüm gereksiz şeyleri kaldıralım, eğer bir teknik argümanı kullanmayacaksak onun yeri grafik değildir
Grafiği temizleyerek, anlayışı basitleştiriyoruz ve anlayışı basitleştirerek, performansı arttırıyoruz. Temiz bir grafikte riskimizin ne olduğunu, ödülümüzün ne olduğunu çok daha net biliyor, fiyat hareketlerini daha temiz ve gürültüsüz yorumlayabiliyoruz.
Ve, son olarak, tabi ki en sevdiğim cümlesi, her defasında yatağa az da olsa bir şeyler öğrenerek, binaya küçük de olsa bir tuğla daha koyarak gitmenin özeti:
“I constantly see people rise in life who are not the smartest, not even the most diligent, but they are learning machines. They go to bed every night a little wiser than they were when they got up and boy does that help, particularly when you have a long run ahead of you.”
Hayatta gelişmenin, ilerlemenin, başarmanın belki de en basit yolu. Bir sayfa da olsa bir şeyler oku, tek bir makale de olsa bir şeyler analiz et, tek bir video da olsa izle, tek bir ders de olsa tamamla, tek bir adım da olsa at, tek bir şey de olsa öğren.
Bugün 1’le başlarsın, yarın 1.000 olur. Bugün 10 sayfa okuyarak başlarsın, yarın bir kitap biter. Bugün bir ders tamamlarsın, yarın usta olursun. Bugün bir ağaç dikersin, yarın orman olur. Aklında ne hedef varsa, ne yapmak istiyorsan, yaparsın. Yeter ki başla ve devam et.
Chalie Munger’in ölüm haberini sabah aldım, sonra kendisiyle ilgili yıllardır tuttuğum notlara baktım, kendisinden gerçekten çok şey öğrenmişim, öğrendiğim şeyleri hem kendi kişisel hayatıma, hem trading hayatıma adapte etmişim, kendisini okuyarak kendimi geliştirmişim.
Böyle büyük adamlar nadir gelir. Üstelik, şu teknoloji çağında, kendisinin onlarca röportajı, cümlesi, fikri, zikri, kitabı tek tuş uzağımızda. Lütfen üşenmeyelim, kendisinin bu dünyaya bıraktığı bilgeliğin peşine düşelim. Baba, büyüksün, toprağın bol olsun.
