Ego Depletion ve Trading – Kurabiye Deneyi

%title

Herkese merhaba.

Ego Depletion diye bir terim var psikolojide, mutlaka daha iyi bir çevirisi vardır ancak biz şimdilik Ego Tükenmişliği diyelim bu terimin Türkçesine. (Benlik Kaynaklarının Tükenmesi de deniyor sanırım). Terim kabaca şöyle diyor: kişinin arzularını, isteklerini, hayallerini baskılaması, bunları yaparken bir irade göstermesi, bir çaba göstermesi, bunlarla mücadele etmesi kişiyi ve egoyu yoruyor, tüketiyor, yıpratıyor. Bu da hayat enerjisini ve en azından motivasyonu yıpratıyor.

Bu terim ilk defa Roy Baumeister tarafından ortaya atılmış. Çeşitli deneylerle desteklenmiş. En bilinen deney kurabiye deneyi. Deney şöyle ilerliyor:

Üç farklı grup var. Bu gruplardan ilk ikisini bir odaya alıp, önlerine bir kase taze sıcak kurabiye ile, bir kase Turp (bildiğimiz Turp) koyuyorlar. Üçüncü grup dışarıda, bu yiyeceklerden haberdar değil. İlk gruba “önünüzdeki sıcak kurabiyelerden istediğiniz kadar yiyebilirsiniz” diyorlar. İkinci gruba ise aynısını Turp için söylüyorlar. İlk grubun Turplara, ikinci grubun kurabiyelere dokunması yasak.

Her iki grup da yiyebildiği kadar yiyor kendi yiyeceklerini. Sonra odadan çıkartılıyorlar. Dışarıda bekleyen üçüncü grupla birleşiyorlar. Bu 3 gruba şimdi bir görev veriyorlar. Göreve göre, yapması zor bir puzzle’ı olabilecek en hızlı şekilde tamamlamaları gerekiyor.

Grupların puzzle ile uğraşma sonuçları şöyle: yemek odasına hiç girmeyen üçüncü grup ortalama 20 dakika puzzle ile uğraşıyor. Kurabiye yiyen grup ortalama 19 dakika dayanıyor. Turp yiyenler ise erkenden pes edip, “yapamayacağım” deyip ortalama 8 dakikada masadan kalkıyorlar.

Neden turp yiyen grup diğer gruplardan çok daha hızlı pes etti, daha hızlı tükendi?

Çünkü turp yemek zorunda kalan grup, kurabiye yiyen grubu izlemek zorundaydı, kurabiye yemeleri yasaktı ama hepsinin aklı kurabiyedeydi. Kimisi kokladı, özendi, ağzı sulandı, kimisi dayanamadı, kendini zor tuttu.

Ancak denileni yaptılar ve diğer grup kurabiye yerken onlar turp yediler, kurallara uydular, iradeleriyle “kurabiye yeme” isteklerini bastırdılar. Yani arzularına, isteklerine karşı bir irade gösterdiler. Bu süreç haliyle egoyu yoruyor, tüketiyor, gücünü azaltıyor. Diğerlerinin kurabiyeyi yediğini bilmek de moral bozuyor, güçsüzleştiriyor, odak dağıtıyor.

Bu deneyin hemen ardından verilen bir puzzle görevini yaparken diğerlerine oranla daha güçsüzler, daha kolay pes ediyorlar, daha yorgunlar.

Ego Depletion
Ego Depletion

İşte Ego Depletion aşağı yukarı bu. Eğer mental olarak güçlü değilseniz, olaylara hakimiyetiniz ve aksiyonunuz da zayıflıyor.

Ego Depletion ve Trading İlişkisi

Bu Ego Depletion dediğimiz naneyi, trading ile ilgili nereye bağlayacağım? Tabi ki her Trader’ın, hatta her insanın düştüğü “karşılaştırma” hastalığına. Hepimiz trade ederken bir komün şeklinde ilerliyoruz, bilinçli veya bilinçsiz. Bizim dahil olduğumuz kontrollü gruplarımız var veya dahil olduğumuzu dahi bilmediğimiz gruplar var (Twitter, Telegram vs.). Bu akış bizi belli bir yerden sonra, eğer bilinçli değilsek, yorabiliyor. Diğerlerinin kazandığı paraları, sürdüğü trendleri, yakaladığı tavanları izler hale geliyoruz. Aslında bunlar da diğerlerinin kurabiyeleri. Biz turp yiyoruz anlamı çıkmasın buradan, biz de kurabiye yiyoruz ancak diğerlerinin kurabiyeleri daha çekici geliyor.

Halbuki, trading işinde herkes kendi tabağından yemeli, kimsenin yemeği çekici gelmemeli, kimsenin yemeğiyle ilgilenmemeliyiz. Kendi tabağımız her zaman daha lezzetli ve bizi psikolojik dağınıklıklardan koruyor.

Eğer diğerlerinin kurabiyelerine bakıp “yahu ne güzel kurabiyeymiş bu, bir de benim kurabiyeme bak, işe yaramaz, soğuk, malzemesi dandik” diyorsanız, yani psikolojik olarak kendinize sert ve yüksek duvarlar örebilecek kadar güçlü değilseniz, yani ego depletion tuzağına kolay düşüyorsanız, kendinize yapabileceğiniz en iyi şey, diğerlerinin kurabiyelerine HİÇ BAKMAMAKTIR.

Bu ne demek? Yani, tweet akışınızı, telegram gruplarınızı ve çevrenizi öyle tasarlayın ki, önünüze gelen içerikler psikolojinizi yormasın, size diğerlerinin kurabiyelerini göstermesin, kendi işinize yoğunlaşmanıza yardımcı olsun, ego depletion illetine bulaşmayın.

İnanın bu iş anlattığım veya anladığınız kadar zor değil. Hep ne diyoruz? Trading işi zaten yalnız bir iştir. Diğerlerinin yaptıkları umrunuzda olmamalı, her şey ekranda, fiyatla senin aranda yaşanır ve biter. Diğerlerinden sıyrılın. Psikolojinizi etkileyen kanalları kapatmakla yükümlüsünüz. Bu sizin mental yönetim becerinizdir. Bu becerinizi geliştirin, ilerletin.

Öğrencilerime hep diyorum, eğer Borsanın İzinden Atölye Telegram grupları sizin moralinizi bozuyorsa, FOMO’ya kapılıyorsanız, hızlı ve yanlış karar vermenizi sağlıyorsa, “herkes uçmuş, ben çok geride kaldım” dedirtiyorsa lütfen gruplardan çıkın. Psikolojinizi güçlü hale getirin ve sonra tekrar aramıza gelin.

Bu bir bilinç seviyesi. Bilincinizi bu hale getirin ve hayatınızı kontrol edin. Hayatını bu şekilde ince ince tasarlamayan kimse başarılı olamaz. Ben de yardıma hazırım. Kolay gelsin dostlar.

Yazılarımı Aşağıdaki Butonları Kullanarak Arkadaşlarınızla Paylaşabilirsiniz:

Yazar: Ibrahim Babadagi

Diğer Yazıları

4 Comments on “Ego Depletion ve Trading – Kurabiye Deneyi”

  1. 2senedir trade ile ilgileniyorum, bilmem kac kursa katildim, bilmem kac yazi/kitap okudum, bilmem kac podcast dinledim ve bu surecte bilmem kac defa para kazandim ve kaybettim.

    Velhasil bunca seyin arasinda trade uzerine okudugum en en en guzel yazilardan biriydi. Elinize saglik, cok cok teşekkürler.

  2. Gerek Atölyede ki calışmalarınız gerek yazılarınız gerekse paylaşımlarınız bana göre tam bir eğitimcisiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir