VİOP Nedir Ders 2 – Teminatlar, Sözleşme Büyüklükleri, Kaldıraçlar ve İşlem Örnekleri

Başlamadan önemli not: Aşağıdaki teminatlar ve dolayısıyla sözleşme büyüklükleri ve kaldıraçlar, VİOP Nedir dersinin HAZIRLANDIĞI TARİHİN bilgileridir. Güncel değildir. Güncel teminatlar için lütfen Borsa İstanbul sitesini ziyaret ediniz.

Dostlar, herkes burada mı, çaylar hazır mı? Geçen hafta başladığım VIOP derslerinin ikincisiyle karşınızdayım. Yazı uzun olacak. Lütfen dikkatli okuyun. VIOP bulutları yavaştan dağılacak. Bir de unutmadan, sizin için okuması 5-10 dakika olsa da, inanın bu yazıların arkasında ciddi emek var. O yüzden, yazı bitince eğer yazıyı sevdiyseniz lütfen sosyal medya hesaplarınızda paylaşın.

Evet, herkes hazırsa başlıyorum. İlk derste VIOP’a bir başlangıç yapmıştık biliyorsunuz. VIOP Nedir, ne zaman kuruldu, Hisse senetlerinden ve BIST’ten farkı ne, hangi sözleşmelerde işlem yapabilirsiniz vesaire. Şimdi biraz daha derinlere gireceğiz. Bu zincirde size 3 farklı VIOP teriminden bahsedeceğim, VIOP’u öğrenmek isteyen herkes mutlaka bu 3 konuyu da ezbere bilmeli. Çünkü her şey burada dönüyor neredeyse. Nedir bunlar?

• Teminat
• Sözleşme Büyüklüğü
• Kaldıraç

VİOP Nedir – Teminatlar

Teminat ile başlayalım. Teminat, herhangi bir VIOP sözleşmesinde işlem açabilmek için hesabınızda bulunması gereken tutardır. Her bir sözleşme için farklı tutarlardadır. TAKASBANK tarafından 3 ayda bir belirlenir. Aşağıya iki resim bırakıyorum. Bu resimlerde, 18 Ekim 2019’da her sözleşme için güncellenmiş ve şu an geçerli teminat rakamlarını bulabilirsiniz. Çoğu TL ancak EURUSD, GBPUSD ve Ons Altın için $ bazlıdır. İşlem yaptığınızda kur hesaplanıp, teminatınız yine TL cinsinden bloke edilir.

Yani özetle, BIST diyor ki, bu sözleşmelerle işlem yapmak için bana 1 kontrat başına yukarıda gördüğünüz tutarda TEMİNAT göstermeniz gerekiyor. Yoksa işlem yaptırmam. Bu iş net değil mi? Şimdi diğer başlıklara geçelim, kafanızda iyice oturacak.

VİOP Nedir – Sözleşme Büyüklüğü

Sırada ne var? Sözleşme büyüklüğü. Bakın işte dananın kuyruğu burada kopuyor. Neden? Çünkü VIOP’un herkes tarafından övülen “düşük teminatle yüksek işlem” olayı buradan geliyor. Bunu anlayınca kaldıracı da otomatik olarak anlayacaksınız. Şimdi, aşağıdaki tabloya iyice bakmanızı rica edeceğim. Bu tablo, bir sözleşme teminatı karşılığı ne kadarlık bir sözleşme büyüklüğü (hacim) oluşturabileceğinizi yazdım. Gördüğünüz gibi, tüm hisse senetlerinde 100 adet yakın vade fiyat tutarında hacim yaratabiliyorsunuz.

Bu ne demek? Hemen örnekleyelim. 1 Adet #THYAO sözleşmesi 155TL. Bunu aldığınızda size 100 adet #THYAO yakın vade pay veriyorlar. Tanesinin fiyatı 11.90. 100 tane verdikleri için, sözleşme büyüklüğü 1.190TL oluyor. Yani 155TL ile, 1.190TL’lik hacim yaratıyorsunuz. Buradan da kaldıraç hesabına geçiyoruz işte. Eğer 155TL ile 1.190TL’lik bir hacim yaratabiliyorsanız, bunun kaldıracı nedir? Evet, doğru, 1.190TL’yi 155TL’ye böleceksiniz. Sonuç: 7.67. Bu kaldıraçtır. Yani bir birim maliyetle, 7.67 kat hacim yaratabiliyorsunuz. Aşağıdaki grafiğe bakın:

Başka bir örnek daha, pekiştirelim. Mesela #GARAN’ın kaldıracını hesaplayalım. Hemen tablolara bakalım. Bir adet #GARAN sözleşmesinin teminatı ne kadar? 130TL. Şu anki yakın vade #GARAN fiyatı ne? 9.55TL. Size 100 adet GARAN verdiklerine göre, sözleşme büyüklüğü ne? 955TL. Yani 130TL teminat vererek, 955TL’lik sözleşme büyüklüğü yaratıyorsunuz. Dolayısıyla, kaldıracınız, 955 BÖLÜ 130. Yani 7.34. Grafik ile anlatımını aşağıya bıraktım, iyice inceleyin. Tüm hisse senetlerinde hesap bu şekilde yapılır. 1 Sözleşme, size 100 yakın vade hisse aldırır.

Peki endeks’te nasıl yapılıyor bu? O da basit. 1 sözleşme BIST30 endeks teminatı ne kadar? 1.000TL. Bu size endeksin güncel değeri BÖLÜ 10 kadar sözleşme büyüklüğü yaratıyor. BIST30 Endeksin yakın vade güncel değeri ne? 124.050. Bunu 10’a bölün, elde var 12.405. Yani 1.000TL teminat göstererek, 12.405TL’lik bir sözleşme büyüklüğü yaratıyorsunuz. Kaldıracı nedir bu işlemin? Evet, sözleşme büyüklüğü BÖLÜ teminat. Yani 12.40. Bu kaldıraçtır. 1 birim maliyetle, 12.40’lık kaldıraçlı işlem yapabiliyorsunuz.

Son olarak bir de USDTRY örneği yapalım. 1 sözleşme USDTRY teminatı ne kadar? 470TL. Bu sözleşmenin 1 kontratı size 1.000$ veriyor. Yani 470TL ile 1.000$ almış gibi oluyorsunuz. USDTRY’nin yakın vade fiyatı ne? 5.7663. 1.000$ aldığınıza göre, değeri 5.766,30TL ediyor. Dolayısıyla, 470TL teminat bağlayarak, güncel fiyattan 5.766,30TL tutarında 1.000$ almış oluyorsunuz. Kaldıracı hesaplamak için, sözleşme büyüklüğünü (bu örnekte 5.766,30), yatırdığınız teminata (bu örnekte 470TL) bölüyorsunuz. Kaldıraç: 12.26.

Az çok anladınız değil mi konsepti? Belirli bir teminat karşılığı oluşturduğunuz bir hacim var. Bu hacmi, teminata bölerseniz kaldıracı buluyorsunuz. Kaldıraç sürekli değişebilir çünkü fiyat ve teminat bedeli değişebilir. Ancak ortalamada tutmaya çalışıyor takas bank.

Peki kar/zarar hesabı nasıl oluyor? Şöyle düşünün, bir pozisyon aldığınızda oluşturduğunuz sözleşme büyüklüğüyle, kapattığınızda oluşturduğunuz sözleşme büyüklüğü arasındaki fark sizin karınız ve zararınız olmaz mı? Evet, olur. Haydi, bir örnek yapalım ve kar/zarar hesaplayalım. Diyelim ki #ASELS’in yakın vade fiyatı 18.72’de ve ben bir yükseliş bekliyorum. Bu beklenti doğrultusunda 8 adet #ASELS yakın vade sözleşmesi aldım. Beklentim gerçekleşti, fiyat 19.12 oldu ve sattım. Kaç para kazandım?

Yukarıda hesabı sizin için yaptım. Bu bilgilerle, 8 kontrat #ASELS’in 18.72’den 19.12’ye yükselmesi bana 320TL kar ettirdi. 2.320TL yatırıp, oluşturduğum hacimle 320TL kazandım. %14 kar. Biliyorum, ilk başta karışık gelecek, ancak açın bir excel, bol bol pratik yapın. Hızlıca kavrayacaksınız.

Daha da basitleştirmek istersek, şöyle bir kuralı var bu işin aslında. Hisselerde her bir kademe artış size 1TL kazandırır, her bir kademe düşüş size 1TL kaybettirir. Mesela aldığınız hisse sözleşmesi 60 kademe yükseldi mi? Kontrat başı 60TL kazanırsınız. Elinizde bu kontrattan 10 tane varsa, 600TL kazanırsınız. Bu mantığı yukarıdaki #ASELS örneğine uygulayın mesela. 40 kademe yukarıdan sattık değil mi? Kontrat başı 40TL kazandık. Elimizde 8 kontrat vardı, 320TL kazandık. Durum bu.

Endeks’te ise kademeler 25 puan oynar. Yani endeks fiyatı 122.000 ise, bir üst kademesi 122.025’tir. Bir alt kademesi 121.975’tir. Endeks sözleşmelerinde her 100 puanlık hareket size 10TL kazandırır. 122.000’den 122.600’e yükselen endekste longsanız, 60TL kazanırsınız. Ya da, 122.500’den 118.300’e düşen endekste SHORT’sanız 420TL kazanırsınız. Çünkü endeks 4.200 puan düşmüştür. Bunun da bir örneğini yapalım ve yavaştan zincirimizin sonuna gelelim. Buyrun bir endeks short işlem örneği:

Diyelim ki endeksin yakın vade fiyatı 117.325. Siz endekste düşüş öngörüyorsunuz, buna göre 5 kontrat endeks sözleşmesi satıyorsunuz (short işlem açıyorsunuz). Endeks 115.400’e düştü. Siz bu 5 kontrattan ve toplam düşüşten ne kadar para kazandınız?

Evet, hesap yukarıda. Toplamda 962,50TL’lik bir karınız var. Tabi tam tersi de olabilir. Hep kardan bahsettik ama ters de gidebilir işlemler. Ancak genel mantığını anladınız sanırım. Zaten olay mantığı anlamak, gerisi pratik.

Dostlar, bu zincirde teminat, sözleşme büyüklüğü ve kaldıraç anlattım size. Daha anlatacak şeyler var. Bir sonraki derste vadelere, vade sonlarına, açık pozisyon sayısına vesaire gireriz diye düşünüyorum. Onu da çok uzatmadan, haftaya hazırlarım. Bu dersle, viop konusuna büyük bir adım atmış olduk. En önemli konulardan bazılarını size anlattım. Kafanıza takılan yerler olursa forum aracılığıyla sorabilirsiniz. Dinlediğiniz için teşekkürler. İyi akşamlar, şimdiden iyi haftalar herkese.

Not: VİOP Nedir Ders 3 ile devam edin. Linki aşağıda:

• VİOP Nedir Ders 3 – Kodlar, Vadeler ve Açık Pozisyon Sayısı