Mum Grafiklerine Giriş Ders 1

Arkadaşlar, dostlar, canlar, zincir başlıyor. Size dün bahsettiğim mum formasyonunu değil, önce mum olayının ne olduğunu anlatmam gerek, çünkü temeli sağlam atmadan bina ayakta durmaz. Öncelikle söyleyeyim, bu konuyla ilgili anlatacaklarım yeni şeyler değil, binlerce kişi tarafından daha önce binlerce kez anlatıldı. Borsa ile ilgilenen herkes az çok biliyordur. Yani bu ders mum grafiklerine bir “başlangıç” dersi. Teknik analizde ilerideyseniz bu dersi geçebilirsiniz. Ancak belirtmeliyim ki, daha önce kimsenin anlatmadığı kadar detaylı ve işin içine başka etmenleri de katarak anlatacağım mumları. O yüzden tecrübeliyseniz bile, okumakta yarar var. Yararını göreceğinizi düşünüyorum. Evet, başlıyorum, Neymiş bu mumlar?

Mum grafikleri, herhangi bir hissedeki, emtiadaki veya paritedeki hareketleri görselleştiren finansal grafiklerdir. İngilizce’de Candlestick Charts (Mum Grafikleri) denir. Genelde günlük olarak kullanılır. Ancak isterseniz 1 dk’lıktan aylığa kadar bakabilirsiniz. Bir mum grafik şöyle gözükür:

Bu mum grafikleri 100-110 yıl önce ilk defa Japonya’da, pirinç borsasında pirinç fiyatlarını analiz/takip etmek için Homma isimli bir Japon tarafından kullanılmış. Homma, pirinç fiyatlarını günlük olarak 4 farklı bilgiyle takip etmeye başlamış. İlk bilgi, ürünün sabahki açılış fiyatı. Gün içinde arz ve talep ile sürekli dalganan fiyatların aynı gün en yüksek ve en düşük nereleri gördüğü ve gün sonunda fiyatın nereden kapandığı da diğer üç bilgi. Bu 4 bilgi ile bir mum oluşuyor.

Mum Grafikleri Renkleri

Her mumun iki rengi var, ya kırmızı olacak, ya yeşil. Kırmızı mum o gün fiyatta düşüş olduysa, yani kapanış fiyatı, açılış fiyatından daha düşükse oluşur. Yeşil mum ise yükselişi gösterir. Yani kapanış fiyatı, açılış fiyatından daha yukarıdadır. Renklerine göre mumlar aşağıdaki şekilde oluşur. Renkli kısımlara gövde, çizgilere gölge (veya kuyruk) denir. Gövde açılış ile kapanış fiyatı arasındaki alandır. Gölgeler ise fiyatın o günkü en düşük veya en yükseğiyle açılış veya kapanış arasındaki farktır.

Mumların gövde ve gölgelerinin oluşumunu daha iyi anlamanız için aşağıdaki şekilde bir örnek vereceğim. Aşağıdaki mum bir düşüş mumu, kırmızı renkli. Açılış 3.22’den olmuş. Gün içerisinde hisse yukarıya çıkmış ve 3.40’ı görmüş. 3.40 günün zirvesi olmuş.

Sonra hisse düşüşe geçmiş, en dipte 2.82’yi görmüş ancak oradan dönmüş ve günü 2.90 ile kapatmış. Böylece 3.22 ve 2.90 arası kırmızı kısım GÖVDE’yi oluşturmuş. Yukarıda ve aşağıda ise günün en düşüğüne ve en yükseğine gölge bırakmış.

Mum Grafikleri Ne Anlatıyor?

Peki bu mumlara nasıl anlamlar yüklemeliyiz? İnanın bana, mumlara yüklenecek o kadar çok anlam var ki. Sadece tek bir mumu ele alırsak, günün en yükseği, en düşüğü nerede, gövde ne kadar geniş, gölgeler ne kadar uzun. Hepsi bir anlam ifade ediyor. Üstelik sadece tek bir mum değil, önündeki mumla, ardındaki mumla, hatta önündeki 2-3 mumla birleşip size bir şeyler anlatmaya çalışan mumlar var. Bu kısım biraz ileri seviye. Öncelikle tek bir mum size neler anlatabilir onun üzerinden geçeyim.

Örnek 1. Resmini aşağıda gördüğünüz mumu yorumlayalım. Mum 5.80’den açılmış. İlk saatlerde alıcılar güçlü. Hisseyi 6.12’ye kadar taşımışlar. Burası günün en yüksek noktası. Burada bir şeyler oluyor. Hisseyi elinde tutanlar kar satışı yapmaya başlıyor.

Alıcılar ve satıcılar burada dengeleniyor. Kar satışları hissenin yükselişini durduruyor. Daha düşük mumlarda (4 saatlik, saatlik, 15 dakikalık mumlarda mesela) hisse yavaşlıyor. Bunu dışarıdan gözlemleyen yeni traderlar fırsat görüyor. Yavaş yavaş satıcılar hisseye giriyor, açığa satış yapıyorlar. Bu dönüşü gören ve hissenin yükselişine geç katılmış traderlar panik oluyor, elindekileri satmaya başlıyor, kimisi az bir karla, kimisi stoplossla işlem kapatıyor. Satışlar artıyor.

Grafiği tekrar bakın, 6.12’den gün içinde sürekli düşüşle günü 5.08’le kapatıyor. Dikkat ederseniz günün en düşüğünden. Neredeyse tüm gün boyunca satışlar artıyor, satıcılar güçlü. Günün neredeyse son anına kadar hisseyi aşağı sürüyorlar. Gün kapanıyor, devreye benim gibi günlük-haftalık kapanış grafikleri bakanlar giriyor. Mesela bu mum gözüme takılıyor. Diyorum ki “ne güzel, yukarıya dönmüş ama ciddi satış gelmiş, günü en dipten kapatmış, satıcılar hala istekli, burada bir fırsat var, satış devam edebilir.”

Bir sonraki günün açılışında piyasayı koklayıp ben de short (düşüş) pozisyonu alıyorum, taa ki aşağıda yeni alıcılar hisseye girene ve hisse dengelenene kadar. Bu macera sürekli bir döngü içinde devam ediyor. Tek bir mum bize neler anlatıyor.

Başka bir örnek. Aşağıdaki grafikteki günlük mum. Kapanış neredeyse açılışla aynı seviyede. Yukarıda ve aşağıda ciddi uzun gölgeler var. Gövde zayıf, çelimsiz. Bu tam bir kararsız mumdur. Macera şöyle başlar: Sabahtan 2.01 fiyatla açılan kağıt satış görür.

Hisse satışların etkisiyle 1.88’e kadar düşer. Burada daha küçük periyotlardaki mumları (veya indikatörlerini veya kendi stratejilerini) analiz edenler fırsat görür, alıma başlarlar (bunlar genelde daytrader dediğimiz günlükçüler olur.) Hisse yükselir, yükseliş başlayınca başka alıcılar da kervana katılır, yükseliş hızlanır. Gün içi 2.36’yı gören kağıtta günlükçüler kar almaya başlar. Hisse yavaşlayınca herkes kar satışına başlar, paralar cebe atılır. Dönüşü sezenler satış pozisyonu alır, satışlar güçlenir.

Hisse yine döner ve açılışa yakın bir seviyede, 2.12’de kapanır. Bu mum küçük gövdeli, güçsüz, uzun gölgeli bir mumdur. Bir sonraki gün veya periyot için mesaj vermez, bir sonraki mumun yönüne muhtaçtır. Pozisyon alınmaz.

Arkadaşlar, bu konuda çenem düşüktür benim, sabaha kadar yazabilirim. O yüzden burada kesiyorum, bunu “mumlara giriş ders 1” olarak alın, devamı gelecek. Zaten yakın zamanda site üzerinden çok kapsamlı yazılar yazacağım. Okuduğunuz için teşekkürler, “mumlara giriş ders 2”de görüşürüz. O kadar çok detay var ki, öğrendikçe konuya daha hakim olacağınızı düşünüyorum. Eğer bu konuda bir kitap önerisi istiyorsanız, Steve Nison’un Japanese Candlestick Charting Techniques kitabına bir göz atın. Dediğim gibi, bu bir başlangıç dersi, konuyu daha önceden bilenler kusurumuza bakmasın.

Bu dersin devamı, Mumlara Giriş Ders 2 yayında, Aşağıdaki linke tıklayarak ikinci derse devam edebilirsiniz.