Çevrenizde 40 lira maliyetli #asels mağdurlarının, 7 liradan #dolar alan dolarzedelerin, kağıda zirvede girenlerin neden bu kadar fazla olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bunun arkasında yatan psikolojiyi merak ediyor musunuz? Cevap evetse, okumaya devam edin çünkü bu yazıda size FOMO Nedir, fear of missing out nedir onu anlatacağım.
Şimdi düşünün: akşama doğru bilgisayarınızın başında oturuyorsunuz. Tarih 9 Ekim 2017. Hisse senetlerinin grafiklerini gezerken gözünüz Aselsan’a takılıyor. Grafiği aşağıdaki gibi. O gün %11 civarı primlenmiş. “Vay be, iyi yükselmiş” diyorsunuz (FOMO Nedir? İşte FOMO, psikolojinizde temellerini ilk bu cümleyle atıyor aslında.)
O gece normal bir gece gibi uyuyorsunuz, bir sonraki gün, tarih: 10 Ekim 2017. Piyasalar açılıyor. Meraktan Aselsan’ın grafiğine bakıyorsunuz, %3 yukarıda. “Hareketli devam edecek gibi, biraz alayım” deyip 1000 lot alıyorsunuz. O gün aldığınız fiyat: 28 lira.
Bir hafta kadar elinizde tutuyorsunuz. 23 Ekim 2017 haftası (grafiği aşağıda) fiyat 31.5TL’ye gelince sizde yavaştan kıpırdamalar başlıyor. “%12 kar ettim, her an döner bu, boşver, satayım, kar cebe yakışır” diyorsunuz ve 1000 lot Aselsan’ı satıyorsunuz. Mutlusunuz. Kazandınız. İlk Aselsan işleminiz kazançla sonuçlandı. Ancak ekran açık, Aselsan’ı izlemeye devam ediyorsunuz.
Günler geçiyor, piyasayla ilgilenirken bir yandan Aselsan tahtasına bakıyorsunuz. Yükseliş devam ediyor. Neredeyse her gün yükseliyor kağıt. Artık sağdan soldan Aselsan konuşmaları başlıyor, bakkaldaki çırak bile “uzun vadeli aselsan aldım abi” diyor. Haberler düşüyor.
Aselsan büyük anlaşmalar yapıyor, savunma sanayiye dev teşvikler var, ülkeler Aselsan ürünlerini almak için sıraya girmiş. Bacanak, kanka, iş arkadaşı, temizlikçi, herkes Aselsan’ı konuşuyor. Yavaş yavaş “ulan büyük balığı kaçırdık mı yoksa” diye kıllanıyorsunuz.
Öyle bir durumda ki piyasa, millet çoluğundan çocuğundan kısıp Aselsan alıyor. Bulduğu her parayı aselsan’a yatırıyor. Ofise gidiyorsunuz, “aselsan’ı gördün mü, bugün de %3 yaptı”, akşam misafirliğe gidiyorsunuz, ev sahipleri “çocuk için aselsan aldık” diyor.
İyice kıllanıyorsunuz. “Ah ulan, çok erken çıktık, millet kaymağını yiyecek, herkes zengin olacak, kaçırdık resmen” diyorsunuz. Bu düşünce psikolojinizi bozmaya başlıyor, bir gün düşse kağıt, sakinleyeceksiniz, ama yok, aksi gibi her gün %3’le gidiyor kağıt günlerdir.
Çevrenizdeki herkes #asels kağıdından yaptığı karı, kazandığı parayı anlatıyor. Psikolojiniz felç. Sağlıklı düşünmek mümkün değil. Bu büyük balığı, Aselsan’ı kaçırırım korkusuyla gidip tüm paranızı, varınızı yoğunuzu 39 liradan #asels‘e gömüyorsunuz. Grafiği aşağıda.
Sonra ne mi oluyor? İşte FOMO Nedir sorusunun cevabını size verecek gelişmeler. Bir kaç gün daha giden kağıt 13 Kasım haftası zirvede 47TL’yi görüp, balon gibi patlıyor ve o haftayı 33TL ile kapatıyor. Siz tabi ki 47TL’den satamıyorsunuz çünkü “büyük balığı kaçırdım” psikolojisi sağlıklı karar almanızı engelliyor. (çöküş grafiği aşağıda)
FOMO Nedir?
İşte buna FOMO, yani Fear of Missing Out, yani “kaçırıyorum korkusu” deniyor. Bu o kadar büyük bir psikolojik olgu ki, 2013’de Oxford Sözlüğüne giriyor. “Birileri zengin oluyor, ben kaçırıyorum”, “birileri instagram’da harika bir yaşam sürüyor, ben sürünüyorum” korkusu.
FOMO, tüm duygularınızı ele geçiriyor, sizi mantıksızlaştırıp endişelendiriyor, “geri kaldım, herkes #asels aldı, zengin olacak millet, ben bu fırsatı kaçırmak üzereyim” deyip varı yoğu tek bir mala, hem de en riskli bölgede gömüyorsunuz. Aynı doları 6’larda, 7’lerde alanlar gibi
Doların o zirve günlerini bir hatırlayın. Dolar hiç düşmeyecek gibiydi, her gün başka bir kötü haber geliyordu. Önce 5, sonra 6, hatta 7. Herkes 1 hafta içinde 10’u geçeceğini bekliyordu. Panik hakimdi. Birşeyler kaçıyordu, herkes dolara geçip parasını ikiye katlayacaktı.
Sonra ne oldu peki? Doları görüyorsunuz, döndü, düştü, düştü, düştü. Şu aralar 5.20’lerde. 4.90’ları konuşuyor herkes. İşte bu da “kaçırma korkusundan”. Bu FOMO dedikleri nane, yatırımcının, trader’ın en büyük düşmanı. Siz siz olun, dikkat edin. Psikolojinizin bu tarz “uçtu-kaçtı-ben geride kaldım” hissiyatıyla zehirlenmesine izin vermeyin.
Bu konuyla ilgili sitede bir kaç yazı daha var ama sizlere okumanızı önereceğim en önemli yazı şu aşağıdaki yazı:
Okumak için Tıklayın!
Ayrıca sitedeki tüm diğer yazılara da göz gezdirmeyi unutmayın dostlar. Selamlar.
Usd 7.20 hareketinde yerlilerin elinde düşük maliyetli dolar yoktu ve hazırlıksızdı diye düşünüyorum, şu an ise tüm milletimiz full dolarize olmuş durumda; bu şartlar dahilinde bu derece hazırlıklı bir kitleye sizce para kazandırırlar mı ?
Hiç belli olmaz. Bu iş artık büyük fonların, traderların işlem yaptığı teknik analiz kurallarının uygulandığı bir durum olmaktan çıktı, Türkiye’mizin ne yazık ki ekonomi politikasında sıkıntı var, dolayısıyla doların yükselişi teknik değil temel sıkıntıdır.
Müthiş bir davranışsal finans örneği…. Beyninize,elinize, kolunuza sağlık…
İnsan psikolojisinin finansal piyasalardaki acizliğine çok güzel örnekler olmuş. Teşekkürler
Merhaba,
Herkesin konusmasi olumsuz bir durum fakat konusulanlara gore degil de, mumlara gore hareket ettgimizde 25 TL maliyetli aselsanlarimizi , donus mumunu gormediginiz icin elimizde tutmaya devam ederiz.
Gun sonu ya da haftalik olarak takip ettigim zaman, kardan ciddi zarar hatta zarar bile yazmis olmaz miyiz ?
Bu tarz hizli dusebilecek hisseler icin nasil bir yontem uygulayabiliriz ? Her gun icin ,surekli beli bir oranda misal %5 gibi stop koymak mantikli olabilir mi ?
Tesekkurler
Ayni durum bitcoin’de de olmustu, butun arkadaslarim btc btc diyorlardi, ben de durun nedir bi bakin once diyordum, en son evde tadilat yaptirdigim ustabasi da sorunca tamam dedim bu balonun patlamasina pek kalmadi. Ve 1 hafta icinde cakilmisti bitcoin.