Trade Psikolojisi: Sürekli Tekrarlanan Hatalar

Arkadaşlar selam. Etkileşimlerden anladığım kadarıyla çok fazla kişi yok ama, sanki uzun süredir Trade Psikolojisi üzerine yazmamışım gibi hissettim. Arayı uzatmayalım değil mi? Bugün size biraz kendinizden, kendi içinizdeki “diğer sizden” bahsedeceğim. Başlayalım!

Jesse Livermore, Bir Borsa Spekülatörünün Anıları kitabında (bu kitabı sitede inceledim, okumak için buraya tıklayın) şöyle diyor: ”Borsada yapılan hatalar insanı iki nazik yerinden vurur: cebinden ve gururundan. Bir borsacı hata yaptığını bile bile o hatayı tekrar yapabilir.” Peki neden bir borsacı, hata yaptığını bile bile o hatayı yapabilir? Trade Psikolojisi bu konunun neresindedir?

Çünkü bir borsacı için savaşılan tek şey ekrandaki grafikler, çizgiler veya piyasanın diğer oyuncuları değildir. Bir borsacı aynı zamanda içeride, kendi kendiyle de savaşır. Bir borsacı için en büyük bariyerlerden biri “hata yaptım, yanlış pozisyon aldım, beklediğim gibi gitmedi” cümlesini kendi kendine itiraf edebilmesidir. Ne kadar zor olabilir diyorsunuz değil mi? Peki madem bu kadar kolay, neden bu cümleleri sıklıkla duymuyoruz? Çünkü aynı zamanda kafamızda yarattığımız sanal düşmanlarla da savaşıyoruz. Dış güçlerle, palayla, the herif ile, bıyıklı ile, spek ile. Sanırsın ki tek doğru biziz, piyasada bizden başka herkes düşmanımız. Kimse bizim kazanmamızı istemiyor. Herkes de buna inanıyor.

“Stop koyuyorum, stopumu görüp, patlatıp yukarı döndürüyorlar”. Bu cümle hiç kurulmasa, günde en az 20 kere kuruluyordur çeşitli whatsapp gruplarında, Twitter’da vesaire. Sanki sizlerin başarılı olmasının önündeki tek engel, stopların patlatılması gibi. Özetle, öyle ya da böyle, ortalama bir Trader, kendini sürekli bir savaşta görüyor. Savaş psikolojisi içerisine giren beyin de, sürekli karşı tarafa saldırmaya, kendini haklı çıkartmaya çalışıyor. Yani aslında çoğumuz para kazanmaktan ziyade, haklı çıkmak için trade ediyoruz.

Dediğimiz olunca hemen ilgili arkadaşlarımıza veya kendi kendimize “bak gördün mü, nasıl da haklı çıktım” diyoruz. Olgun kalamıyoruz. Gururumuz zedelenmediği için, egomuz ise haklı çıktığı için zafer turuna başlıyoruz. Halbuki tek amacımız neydi bizim? Tüm bu insani duyguları bu süreçten uzak tutmak, neredeyse siyah ve beyaz kadar net bakmaktı. Oyun planında ne gurur, ne ego, ne haklı çıkma coşkusu, ne hatalı karar verme korkusu olacaktı. Halbuki biz tüm beynimizle, tüm duygularımızla giriyoruz oyuna.

Trade Psikolojisini Kötü Etkileyen Korkular

Mark Douglas şöyle diyor: “Trading öyle bir şey ki, tek bir tuşla dakikalar içerisinde kişi, insanoğlunun hayatındaki en önemli korkulardan ikisini aynı anda hissedebilir ve bu trade psikolojisi açısından çok büyük bir iç savaştır:

• Hatalı Karar Verme Korkusu
• Para Kaybetme Korkusu

İşte biz bu yukarıda saydığımız hatalı karar verme korkusuyla mücadele etmeliyiz. Çünkü böyle bir korkunun esasen sizin sürecinizde ve trade psikolojinizde yeri olmaması gerekir. İlk başta mutlaka olacaktır ancak olgunlaştıkça bu korkuyu dostunuz haline getirmeniz gerekecek. Çünkü zaten Trade mevzusu hatalı ve doğru kararların bir bütünü. Hatalı karar vermeyen bir Trader düşünülemez. Olay orada değil. Olay şurada: hatalı kararlarınızı nasıl yönetiyorsunuz. Yani kaybı nasıl yönetiyorsunuz?

Dış güçler, spek, stopları görebilen üst akıl, tahtaya musallat olmuş bir grup manipülatör, tuzcular, bıyıklılar mı suçlu? Suçu kendi trade psikolojinizde değil, bu sanal düşmanlarda aradıkça, kendinizle yüzleşmeniz gecikiyor. Kendinizle yüzleştiğinizde de çoğunlukla kol kesemiyorsunuz. Çünkü kol kesilecek durumda değil, tüm vücudu sarmış zaten yara. Yani dostlar, “trading is a lonely business” / “trade tek kişilik bir iştir”. Tek ilgilenmeniz gereken fiyattır. Fiyatla dost olun. Fiyat ne derse o.

Siz çevrenize daha fazla insan topladıkça, daha fazla telegram-whatsapp grubuna girdikçe, işi daha kalabalık bir hale getirdikçe, iş dönüp dolaşıp kafa karıştırıcı bir hale geliyor. Asıl amacımız trade psikolojisini iyi yönetebilmek, net sinyaller almak ve kafa karıştırmamakken, siz tam tersini yapıyor oluyorsunuz.

Uzatmayayım, lütfen ama lütfen kendinize bahaneler bulmayın. Kimseyi dinlemeyin. Doğruya doğru diyorsanız, yanlışa da yanlış deyin. Kendinizle yüzleşin. Her kararınız doğru olmak zorunda değil. Trade, yanlış kararları yönetebilme sürecidir bir nevi. Trade Psikolojisi ancak bu şekilde sağlıklı bir hale gelir.

Yazıyı bitirmeden, Mark Douglas’ın kitaplarını Trade Psikolojisi ile ilgilenen herkese öneririm. Tüm kitapları için tıklayın